Δρ Ευθυμία Κωνσταντινίδου
Βιοπαθολόγος -Διευθύντρια ΕΣΥ
Μικροβιολογικό Εργαστήριο και Εθνικό Κέντρο Αναφοράς Μυκοβακτηριδίων ΓΝΝΘΑ
Η λύσσα φαίνεται ότι «ξαναχτυπά» την πόρτα στην Ελλάδα
,μετά από αρκετό καιρό πλήρους απουσίας της. Νόσος βασικώς των αγρίων ζώων,
είχε από παλιά θεωρηθεί (και ακόμη είναι) σε μεγάλη έκταση όταν εκδηλωθεί.
Πρακτικά δεν υπάρχει μέρος του
κόσμου απαλλαγμένο από τη λύσσα 100%. Για μεγάλο χρονικό διάστημα η Βρετανία
εθεωρείτο «ελεύθερη περιοχή» , χωρίς να είναι απολύτως βέβαιον ότι η πρόσφατη
κινητικότητα των ζώων δεν θα κάνει και εκεί «νέα εισαγωγή». Και τούτο παρά την
μεγάλη αυστηρότητα με την οποία ελέγχεται η είσοδος των ζώων στην χώρα εκείνη.
Από τη λύσσα πρακτικώς νοσούν όλα
τα θηλαστικά, άγρια και εξημερωμένα.
Ενδιαφέρον έχει ο ρόλος στη διασπορά του ιού της νυχτερίδας ,που
θεωρείται από πολλούς βασικός κρίκος της επιδημιολογικής αλυσίδας της. Αλλά και
η αλεπού, τα τσακάλια, τα κουνάβια, οι λύκοι,
οι νυφίτσες ,δεν είναι σπάνιοι «μεταφορείς» του ιού. Από τα ήμερα ζώα, ο σκύλος
και η γάτα ,είναι για τους ανθρώπους, από πλευράς πιθανοτήτων επαφής, τα πλέον
επικίνδυνα, γιατί κυκλοφορούν τον χώρο του ανθρώπου . Η «επικοινωνία» αγρίων ζώων
με εξημερωμένα στις υπαίθριες περιοχές καθόλου δεν αποκλείεται ,στην αλυσίδα
της μετάδοσης. Και ο άνθρωπος ευρίσκεται στο μέσον της επικίνδυνης αυτής αλυσίδας.
Κινδυνεύει τόσο από τα εξημερωμένα ζώα ,με τα οποία η επαφή του είναι καθημερινή,
όσο και από τα άγρια, όταν αναπτύσσει ειδικές δραστηριότητες ,όπως το κυνήγι
και ο αγροτουρισμός. Η Ευρώπη σήμερα για λόγους, που ακόμη δεν είναι πολύ καλά γνωστοί,
έχει ευρεθεί στο επίκεντρο διαδόσεως της νόσου. Τούτο αφορά περισσότερο τη
βαλκανική ζώνη και επιβάλλει επαγρύπνηση. Στη βαλκανική ζώνη το φαινόμενο
«ζεστάθηκε» πάλι λόγω των συρράξεων που ακολούθησαν τη διάσπαση της Γιουγκοσλαβίας
(Κοσσυφοπέδιο, Βοσνία κλπ) ,που αναπόφευκτα προκάλεσαν μετακινήσεις της άγριας
πανίδας. Είναι δε κοινώς παραδεκτό ότι η λύσσα είναι πρόβλημα κυρίως σε χώρες
με κακής ποιότητας δημόσια υγεία. Για
τον λόγο αυτόν, η Ελλάδα επιβάλλεται έγκαιρα να ευαισθητοποιηθεί με την κατάλληλη
ενημέρωση, χωρίς βέβαια κλίμα πανικού. Η οικονομική κρίση ,εκτός από όλα τα
άλλα δεινά, «κινδυνεύει» να μας καταστήσει περισσότερο ευάλωτους και σε αυτό το
σημείο ,εάν δεν κινητοποιηθούμε έγκαιρα.
Τι μπορεί να περιλάβει μια τέτοια
κινητοποίηση?
Έλεγχος των αδέσποτων
σκύλων-εμβολιασμός των σκύλων.
Τοποθέτηση ειδικών εμβολίων, υπό
μορφή δολωμάτων, σε περιοχές αγρίων ζώων-όχι με σκοπό τη θανάτωση ,αλλά τον
εμβολιασμό τους μέσω της τροφής. Η πρόσφατες πρόοδοι στο σημείο αυτό είναι
εντυπωσιακές.
Έλεγχος των εισαγομένων ζώων.
Ενεργοποίηση του δικτύου των
παλαιών Λυσσιατρείων, εφοδιασμός των με τα νέα αντιλυσσικά εμβόλια για χρήση. Σήμερα
κυκλοφορούν νεότερα, εξελιγμένα εμβόλια που δεν προκαλούν τις «κλασσικές» και
επίφοβες παρενέργειες των παλαιοτέρων. Εφοδιασμός με αντιλυσσικό ορό που σήμερα
δεν ανευρίσκεται εύκολα στις διεθνείς αγορές. Συζήτηση για απόφαση τυχόν
«προφυλακτικού εμβολιασμού» σε άτομα υψηλού κινδύνου μολύνσεως όπως γίνεται
αλλού.
Η λύσσα υπήρξε πρόβλημα και κατά
το παρελθόν ,όταν η οργάνωση των υπηρεσιών δημόσιας υγείας, η ετοιμότητα, η
επικοινωνία και κυρίως η διεθνής συνεργασία και ο κλάδος της ιολογίας ,που μελετά
τον ιό σε όλες του τις λεπτομέρειες ,δεν είχαν τη σημερινή τους ζηλευτή
ανάπτυξη. Τότε αντιμετωπίσθηκε από τις παλιότερες ιατρικές γενιές με επιτυχία
μέχρι εκριζώσεως. Δεν υπάρχει κανένας λόγος η επιτυχία αυτή να μην μπορεί να επαναληφθεί
και σήμερα.
Εικόνα. Ο ιός της Λύσσας σχηματικά. Εικόνα από το CDC. Ο Ιός της Λύσσας έχει σχήμα σφαίρας
περιστρόφου και ανήκει στην οικογένεια των ραβδο-ιών που περιλαμβάνει
τουλάχιστον 3 γένη ιών για ζώα. Ένα από αυτά τα γένη είναι ο ιός της λύσσας. Είναι ιός RNA. Tο γενετικό
του υλικό κωδικοποιεί 5 πρωτείνες που έχουν ονομασθεί N, P, M, G, και L.
