Δρ. Σιμόνα Καράμπελα
ΙΑΤΡΟΣ ΒΙΟΠΑΘΟΛΟΓΟΣ
ΔΙΕΥΘΥΝΤΡΙΑ ΕΣΥ
ΜΙΚΡΟΒΙΟΛΟΓΙΚΟΥ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟΥ
ΚΑΙ ΕΘΝΙΚΟΥ ΚΕΝΤΡΟΥ
ΑΝΑΦΟΡΑΣ ΜΥΚΟΒΑΚΤΗΡΙΔΙΩΝ
Η λανθάνουσα φυματίωση (LTBI) είναι μία μη μεταδοτική
ασυμπτωματική κατάσταση, χωρίς δηλαδή κλινικά, ακτινολογικά ή βακτηριολογικά
ευρήματα. Σήμερα, είναι διαθέσιμες δύο ειδών δοκιμασιών για τη διάγνωση της LTBI, δερματοαντίδραση Mantoux (δοκιμασία TST) και παραγωγή ιντερφέρονης-γ από ευαισθητοποιημένα
Τ-λεμφοκύτταρα (δοκιμασίες IGRAs).
Tο τεστ TST είναι μία
δερματοαντίδραση υπερευαισθησίας επιβραδυνόμενου τύπου. Το αντιγόνο PPD που
χρησιμοποιεί περιέχει πολλές πρωτεΐνες, πολλά από τα οποία είναι κοινά με το M.bovis και με πολλά άτυπα μυκοβακτηρίδια, μειώνοντας έτσι την
ειδικότητα του test.
Οι δοκιμασίες παραγωγής
ιντερφερόνης-γ (δοκιμασίες IGRAs)
βασίζονται στην απελευθέρωση ιντερφερόνης-γ από ευαισθητοποιημένα T-λεμφοκύτταρα ως απάντηση
στα ειδικά αντιγόνα του M.tuberculosis (MTB).
Το QuantiFERON χρησιμοποιεί 3 μυκοβακτηριδιακά αντιγόνα ESAT-6 (Early Secretory
Antigenic Target-6), CFP-10 (Culture Filtrate Protein-10) και TB-7 (p4) τα
οποία είναι κωδικοποιημένα σε ειδική RD1 περιοχή του μυκοβακτηριδιακού
γενώματος. Η περιοχή απουσιάζει στα στελέχη M.bovis και
στα περισσότερα άτυπα μυκοβακτηρίδια, με εξαίρεση το M.marinum, M.kansasii, M.szulgai. Οι IGRAs προσδιορίζουν
είτε τη ποσότητα της ιντερφερόνης-γ (μεθοδολογία Quantiferon), είτε τον αριθμό των
Τ-λεμφοκυττάρων που παράγουν ιντερφερόνη-γ (μεθοδολογία T-SPOT ).
Τα τελευταία 8 χρόνια, το
εργαστήριο μας διεξάγει τη διάγνωση της LTBI με τη μεθοδολογία Quantiferon TB ( QuantiFERON-TB Gold , τεχνική ELISA) με πολύ καλά
αποτελέσματα. Ειδικά τα 2 τελευταία χρόνια, ο αριθμός των δοκιμασιών έφθανε
περίπου στις 2500 εξετάσεις το χρόνο, εξυπηρετώντας τόσο το Νοσοκομείο μας όσο
και άλλα Νοσοκομεία της Αττικής.
Μία βελτιωμένη έκδοση του QuantiFERON-TB Gold έχει αναπτυχθεί από την
εταιρεία QIAGEN, to QuantiFERON-TB Gold-Plus και θα εφαρμοσθεί στο άμεσο
διάστημα από το εργαστήριο μας. Το νέο τεστ περιλαμβάνει δύο διαφορετικά
σωληνάρια αντιγόνου ΤΒ (σύνολο σωληναρίων θα είναι 4: αρνητικός μάρτυρας,
θετικός μάρτυρας , ΤΒ1 antigen,
TB2 antigen). Ενώ το σωληνάριο ΤΒ1 περιέχει πεπτίδια από
τις πρωτεΐνες ESAT-6 και CFP-10
σχεδιασμένα ώστε να προκαλέσουν απάντηση
κυτταροεξαρτόμενης ανοσίας από τα CD4 Τ-βοηθητικά λεμφοκύτταρα, το σωληνάριο ΤΒ2 περιέχει ένα
επιπλέον σύνολο πεπτιδίων που στοχεύσει τη πρόκληση απάντησης
κυτταροεξαρτώμενης ανοσίας από τα CD8 κυτταροτοξικά Τ-λεμφοκύτταρα. Η δοκιμασία βασίζεται στα νέα
στοιχεία που δείχνουν ότι τα CD8 T- κύτταρα συμμετέχουν στην άμυνα του ξενιστή έναντι του ΜΤΒ με
παραγωγή ιντερφερόνης-γ και άλλων διαλυτών παραγόντων, οι οποίοι ενεργοποιούν
τα μακροφάγα που φαίνεται ότι καταστέλλουν την ανάπτυξη του ΜΤΒ, φονεύσουν τα μολυσμένα κύτταρα ή προκαλούν τη λύση των ενδοκυττάριων ΜΤΒ.
Τα ειδικά για το ΜΤΒ ESAT-6 και CFP-10
CD8 T λεμφοκύτταρα έχουν ανιχνευτεί σε άτομα με LTBI και με
ενεργό φυματίωση και ενδέχεται να συνδέονται με πρόσφατη έκθεση σε ΜΤΒ. Επίσης,
έχουν ανιχνευθεί σε άτομα με ενεργό φυματίωση και συνλοίμωξη με τον HIV, καθώς και σε μικρά
παιδιά που νοσούν από φυματίωση.
Η νέα, βελτιωμένη έκδοση, το QuantiFERON-TB Gold-Plus υπόσχεται αυξημένη ευαισθησία
και ειδικότητα της δοκιμασίας. Σε κλινικές μελέτες 409 ατόμων, η ειδικότητα, η
οποία προσδιορίστηκε μέσω αξιολόγησης των ποσοστών ψευδώς θετικών αποτελεσμάτων
σε άτομα με χαμηλό κίνδυνο λοίμωξης φυματίωσης ήταν 97,6% (399/409), ενώ η
ευαισθησία της δοκιμασίας ως προς την ενεργό φυματίωσης ήταν 95,3%.
Τα αποτελέσματα των δοκιμασιών QuantiFERON-TB Gold-Plus θα πρέπει πάντα να
αξιολογούνται σε συνδυασμό με το επιδημιολογικό ιστορικό και άλλες διαγνωστικές
εκτιμήσεις του ατόμου.