Δρ. Καράμπελα Σιμόνα
ΙΑΤΡΟΣ ΒΙΟΠΑΘΟΛΟΓΟΣ
ΔΙΕΥΘΥΝΤΡΙΑ ΕΣΥ
ΜΙΚΡΟΒΙΟΛΟΓΙΚΟΥ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟΥ
ΚΑΙ ΕΘΝΙΚΟΥ ΚΕΝΤΡΟΥ
ΑΝΑΦΟΡΑΣ ΜΥΚΟΒΑΚΤΗΡΙΔΙΩΝ
Η διάγνωση της λανθάνουσας φυματίωσης (LTBΙ) έχει βελτιωθεί σημαντικά τα
τελευταία χρόνια με την εισαγωγή τεχνικών που ανιχνεύουν την απελευθέρωση
ιντερφερόνης-γ (IFN-γ) από CD4+ Τ-κύτταρα ευαισθητοποιημένα με αντιγόνα του Mycobacterium tuberculosis (Interferon-Gamma Release Assays, IGRAs). Υπάρχουν δύο εμπορικά διαθέσιμες
τεχνικές IGRAs, η QuantiFERON TB Gold In Tube, (QFT, Qiagen) με το βελτιωμένο QuantiFERON TB Gold Plus (QFT, Qiagen) και η T-SPOT.TB (Oxford Immunotec). Η πρώτη τεχνική αφορά στην
ποσοτική ανίχνευση της IFN-γ που παράγεται από Τ-κύτταρα όταν περιφερικό αίμα
επωαστεί με μείγμα των αντιγόνων ESAT-6, CFP.10 και TB7.7 του M. tuberculosis με
τη χρήση ELISA.
Αντίθετα η T-SPOT.TB χρησιμοποιεί
μεθοδολογία ELISPOT και βασίζεται στην ανίχνευση IFNγ που
απελευθερώνεται από απομονωμένα Τ-κύτταρα τα οποία αλληλοεπιδρούν με τα
αντιγόνα ESAT-6 και CFP.10 σε ξεχωριστές αντιδράσεις σε κυτταροκαλλιέργεια. Η μέθοδος Elispot, απαιτεί διαχωρισμό των μονοκυττάρων
του περιφερικού αίματος μετά την αιμοληψία με φυγοκέντρηση, στη συνέχεια
έκπληση, καταμέτρηση και επώαση με τα ειδικά αντιγόνα σε μία πλάκα με 96 πηγαδάκια
για 16-20 ώρες. Εάν ο ασθενής έχει μολυνθεί με το M. Tuberculosis
τα κύτταρα του αναγνωρίζουν τα αντιγόνα και παράγουν IFN-γ η οποία συνδέεται με ειδικά
αντισώματα που βρίσκονται στον πυθμένα του κάθε πηγαδιού. Η παρουσία
αντισωμάτων έναντι της IFN-γ διαπιστώνεται με ένα 2ο αντίσωμα με
ένζυμο που καταλύει μια χρωματομετρική αντίδραση. Το αποτέλεσμα εκφράζεται
οπτικά με κηλίδες. Η κάθε κηλίδα αντιπροσωπεύει ένα ευαισθητοποιημένο
Τ-λεμφοκύτταρο. Το Τ-spot είναι θετικό όταν το πηγαδάκι του
(-) μάρτυρα έχει <5 κηλίδες (Spot-forming units SFU) και το πηγαδάκι του αντιγόνου έχει
>6 SFU σε σχέση με το (-) μάρτυρα. Επίσης όταν το πηγαδάκι του (-) μάρτυρα έχει
>6 SFU και το πηγαδάκι του αντιγόνου έχει τουλάχιστον διπλάσιες κηλίδες από το
(-) μάρτυρα. Ακαθόριστο αποτέλεσμα
ορίζεται το αποτέλεσμα όταν το πηγαδάκι του (-) μάρτυρα έχει έντονο φόντο ( >
10 SFU ) ή όταν δεν
υπάρχει απάντηση στο μιτογόνο (<20 SFU). Η παρουσία αρνητικού και θετικού
μάρτυρα εξασφαλίζουν την ορθότητα εφαρμογής των μεθόδων.
Η T-SPOT.TB θεωρείται περισσότερο ευαίσθητη και
αποδοτική, ειδικά σε ανοσοκατασταλμένους ασθενείς εξαιτίας του γεγονότος ότι, ο
πληθυσμός των Τ-κυττάρων εμπλουτίζεται στο τελικό παρασκεύασμα των PBMC.
Η τεχνική είναι πιο δύσκολα να εφαρμοστεί σε εργαστήρια τα
οποία εξετάζουν μαζικά άτομα για LTBI διότι, η μέθοδος απαιτεί άμεση εξέταση του αίματος και
ο αριθμός των δοκιμασιών δεν μπορεί να είναι μεγαλύτερο από πέντε την ημέρα.
Παρόλα αυτά, αποτελεί πολύτιμο εργαλείο για διάγνωση της LTBI σε ομάδες ειδικού κινδύνου (παιδιά,
ανοσοκατασταλμένους, άτομα υπό αγωγή με ανοσοκατασταλτικά φάρμακα) όπου έχει
μεγαλύτερη ευαισθησία και το ποσοστό των
απροσδιορίστων αποτελεσμάτων είναι αρκετά μικρότερο.
Θεωρούμε ότι, ένα εργαστήριο αναφοράς μυκοβακτηριδίων θα
πρέπει να έχει τη δυνατότητα εφαρμογής και των δύο τεχνικών (QuantiFERON TB και T-SPOT.TB) έτσι ώστε να μπορεί να εξετάσει μεγάλο αριθμό ασθενών και με
όσο το δυνατόν μεγαλύτερη ευαισθησία εκεί που χρειάζεται.