ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: Μ.
ΓΙΑΝΝΑΚΑΚΗ
ΝΕΑ ΥΟΡΚΗ - "ζωντανά
βακτήρια" και "θεραπεία του καρκίνου" μπορεί να μην ακούγεται σαν
ένας πολλά υποσχόμενος και ταιριαστός αγώνας αλλά ορισμένα μικρόβια φαίνονται
ικανά να σταματούν την ανάπτυξη του όγκου όταν ενίονται στους όγκους, σύμφωνα
με στοιχεία που παρουσιάζονται εδώ από την Τέταρτη Διεθνή Διάσκεψη
Ανοσοθεραπείας για τον Καρκίνο στις 30 Σεπτεμβρίου. Οι ενέσεις φαίνεται να
ενεργοποιούν μια ανοσοαπόκριση που στοχεύει επίσης και τον όγκο. Υπάρχουν ακόμα
ερωτήματα σχετικά με την ασφάλεια της προσέγγισης. Ωστόσο, δεδομένου του
αριθμού των ασθενών που αναπτύσσουν αντοχή ή δεν ανταποκρίνονται στις τρέχουσες
θεραπείες του καρκίνου, οι βακτηριακές ενέσεις έχουν προκαλέσει αρκετό
ενδιαφέρον ώστε να αποτελούν μέρος μιας νέας κλινικής μελέτης που συνδυάζει τα
βακτήρια με μια ήδη καθιερωμένη ανοσοθεραπεία.
Η έρευνα φέρει τη λογική ενός
παλαιότερου πειράματος, που χρονολογείται εδώ και περισσότερο από έναν αιώνα.
Στη δεκαετία του 1890, ο ογκολόγος William Coley άρχισε να εγχύει σε ασθενείς
με καρκίνο που είχαν μη χειρουργήσιμος όγκους ένα μίγμα θανατωμένων
βακτηριδίων. Ο Coley ανέφερε επιτυχία με την προσέγγιση αυτή και οι "τοξίνες του Coley" πωλήθηκαν
ως θεραπεία του καρκίνου στις Ηνωμένες Πολιτείες, ακόμη και στη δεκαετία του
1960. Αλλά άλλοι γιατροί αμφισβήτησαν τα αποτελέσματα του Coley και η αυτή η
θεραπεία υπερσκελίστηκε από τη χημειοθεραπεία και την ακτινοβολία, οι οποίες
έγιναν πρότυπο ρουτίνας στον καρκίνο.
Πριν από τέσσερα χρόνια, μια
μεγάλη ομάδα επιστημόνων κατά του καρκίνου πρότεινε ότι οι βακτηριακές ενέσεις
μπορεί να είναι ένας έγκυρος τρόπος για την αντιμετώπιση του καρκίνου μετά από
όλα αυτά. Δημοσίευσαν ένα έγγραφο στο Science Translational Medicine
περιγράφοντας πώς σε έξι από τα 16 σκυλιά με συμπαγείς όγκους, οι μάζες
συρρικνώθηκαν ή εξαφανίστηκαν όταν εγχύθηκαν σε αυτά ζωντανά αντίγραφα του
βακτηρίου Clostridium novyi. Σε αυτή την εργασία, η ερευνητική ομάδα απομόνωσε για
πρώτη φορά από τα ζωντανά βακτηρίδια ένα
γονίδιο που παράγει μια τοξίνη. Ενθουσιασμένοι από το πώς τα σκυλιά ανταποκρίθηκαν,
η ομάδα κούραρε επίσης και μια 53χρονη γυναίκα με λειομυοσάρκωμα, μια μορφή
καρκίνου που ξεκινάει στους λείους μύες. Ο όγκος της συρρικνώθηκε επίσης, αν
και αργότερα αναζήτησε άλλη θεραπεία για τον καρκίνο.
Αυτή η ασθενής είναι τώρα η
πρώτη από τους πολλούς. Σε επιπρόσθετο κλινικό έργο που καθοδηγήθηκε από τον
ιατρό ογκολόγο Filip Janku στο Πανεπιστήμιο του Τέξας MD Anderson Cancer Center
στο Χιούστον, ο οποίος ήταν μέλος της προηγούμενης επιστημονικής ομάδας 4
χρόνια νωρίτερα, αντιμετωπίστηκαν 23 ακόμη ασθενείς με προχωρημένο σάρκωμα ή
άλλους συμπαγείς όγκους από καρκίνο του μαστού μέχρι μελάνωμα με μια μοναδική
ένεση στον όγκο τους που περιείχε από 10.000 έως 3 εκατομμύρια σπόρια
Clostridium, που αποτελούσαν μια αδρανή μορφή αυτών των βακτηριδίων. Η
ερευνητική ομάδα ήταν έκπληκτη και ενθουσιασμένη από τα αποτελέσματα των
βακτηριδίων έναντι των όγκων. Δεκαεννέα ασθενείς, συμπεριλαμβανομένης της
πρώτης γυναίκας, είδαν τον καρκίνο τους να σταθεροποιείται, πράγμα που σήμαινε
ότι οι όγκοι τους δεν συνεχίζουν να μεγαλώνουν μετά τη θεραπεία. Παρ' όλο που
οι ενέσεις ήταν τοπικές, τα βακτήρια φάνηκε επίσης μερικές φορές να
σταθεροποιούν και να μειώνουν την ανάπτυξη των όγκων σε άλλα μέρη του σώματος
όπως φαίνεται απεικονιστικά, αναφέρει ο Janku.
Μια
φλεγμονώδης απόκριση στα σπόρια μπορεί να προκαλέσει τη βασική αντικαρκινική
ανοσοκινητοποίηση, ο ίδιος και οι συνεργάτες του εικάζουν. Σε 11
από τους ασθενείς, οι ερευνητές είδαν στοιχεία - πυρετό, πόνο και οίδημα στα
σημεία της ένεσης - ότι τα σπόρια είχαν εκβλαστήσει, μια διαδικασία με την
οποία τα αδρανή βακτήρια ξεκινούσαν πάλι την ενεργό αναπαραγωγή τους.
Η στρατηγική ήταν τόσο νέα που
οι επιστήμονες δεν ήταν βέβαιοι ότι η δόση θα είχε σημασία, ειδικά επειδή
ελπίζανε ότι τα σπόρια θα γίνονταν ενεργά μόνο μία φορά μέσα στον όγκο. Αποδείχθηκε
ότι ο αριθμός των σπορίων που εγχύθηκαν ήταν βασικό θέμα ασφάλειας: Οι δύο
ασθενείς που έλαβαν την υψηλότερη από τις έξι δόσεις ανέπτυξαν γάγγραινα και
σήψη, μια απειλητική για τη ζωή περαιτέρω απόκριση σε λοίμωξη. Ένας τρίτος
ασθενής, επίσης σε μια ομάδα υψηλότερης δόσης, υπέστη σήψη επίσης.
"Δεν έχουμε κάνει μια
βαθιά βουτιά στον μηχανισμό", αναφέρει ο Janku. Τα βακτήρια που δεν είναι σε μορφή σπορίων απελευθερώνουν διάφορα
ένζυμα που μπορούν να διασπάσουν τα κύτταρα του όγκου και, όπως και κάθε
εισβολέας, καθιστούν το ανοσοποιητικό σύστημα σε μια φλεγμονώδη κατάσταση που
μπορεί να στοχεύει και τις καρκινικές μάζες. Αλλά οι λεπτομέρειες
παραμένουν μυστηριώδεις.
Παρόλα αυτά, με βάση τις
σταθεροποιημένες μάζες όγκων σε τόσους πολλούς ασθενείς, «γνωρίζετε ότι
δουλεύει», δηλώνει η Dzana Dervovic, ανοσολόγος στο Ινστιτούτο Ερευνών
Lunenfeld-Tanenbaum στο Τορόντο του Καναδά, που ενδιαφέρεται ιδιαίτερα για τους
πυρετούς που ακολουθούν τις απαντήσεις του οργανισμού στον καρκίνο.
Η έρευνα είχε πρωταρχικά ως
στόχο να βεβαιώσει την άμεση ασφάλεια των βακτηριακών ενέσεων - αν και
προσφέρει στοιχεία για δράση κατά του όγκου, δεν είχε σχεδιαστεί για να
εκτιμήσει την επιβίωση ή ακόμα και τον τρόπο με τον οποίο οι ασθενείς ανταποκρίνονται
μακροπρόθεσμα. Οι ασθενείς, οι οποίοι υποβλήθηκαν σε θεραπεία μεταξύ του 2013
και 2017, έλαβαν μόνο μία ένεση (με εξαίρεση ένα άτομο που ζήτησε και πήρε μια
δεύτερη μήνες αργότερα, το οποίο δεν ήταν αποτελεσματικό) και στη συνέχεια
προχώρησαν σε άλλες θεραπείες. Ο Janku
ξεκίνησε
άλλη μια μικρή έρευνα νωρίτερα φέτος, με την υποστήριξη δύο εταιρειών, για να εξετάσει
το Clostridium σε
συνδυασμό με ένα φάρμακο "αναστολέα σημείων ελέγχου" που βοηθά στην
απελευθέρωση του ανοσοποιητικού συστήματος ώστε να δρα στους όγκους. Τέτοια φάρμακα είναι μια όλο και πιο
δημοφιλής στρατηγική ανοσοθεραπείας, η οποία αναγνωρίστηκε σήμερα με το βραβείο
Νόμπελ.
Posted in: