Δρ
Ευθυμία Κωνσταντινίδου
Βιοπαθολόγος
-Διευθύντρια ΕΣΥ
Μικροβιολογικό
Εργαστήριο και Εθνικό Κέντρο Αναφοράς Μυκοβακτηριδίων ΓΝΝΘΑ
Η μεγάλη διάδοση των αεροπορικών ταξιδιών έχει προκαλέσει και φόβους για
τον κίνδυνο μετάδοσης λοιμωδών νοσημάτων από επιβάτες και μάλιστα μετάδοσης σε
μεγάλες αποστάσεις. Η πιθανότητα να διαδοθεί μια μολυσματική νόσος από μόλυνση
της “καμπίνας” του αεροπλάνου έχει απασχολήσει τις αεροπορικές εταιρείες, τις
υγειονομικές αρχές αλλά και το ίδιο το κοινό. Τα νοσήματα της κατηγορίας αυτής δεν είναι
πολλά και περιλαμβάνουν φυματίωση, γρίπη, ιλαρά, SARS, και μηνιγγοκοκκική μηνιγγίτιδα.
Θεωρητικώς μιά τέτοια μόλυνση επειδή ο χρόνος επωάσεως είναι μεγαλύτερος
από την διάρκεια ενός ταξιδιού μπορεί να διαφύγει και να μην αναγνωρισθεί. Γι’
αυτό πολλοί υποστηρίζουν ότι το πρόβλημα είναι συχνότερο από όσο θεωρείται.
Στις αρχές του 1990 υπήρξαν φόβοι διαδόσεως φυματίωσης και μάλιστα
ανθεκτικής στα αντιφυματικά φάρμακα από μολυσματικούς ασθενείς σε συνταξιδιώτες
τους και το πλήρωμα του αεροσκάφους. Οι φόβοι είχαν προκαλέσει σχετικό θόρυβο και ανάγκασαν τον
ΠΟΥ να εκδώσει οδηγίες για την έκταση του προβλήματος, τους κινδύνους και
κατευθύνσεις προς αεροπορικές εταιρείες και υγειονομικές αρχές (1998). Η αρχική
εμπειρία ήταν περιορισμένη σε 7
επικίνδυνους ασθενείς έναντι 2600 δυνητικά εκτεθέντων ατόμων. Πέραν της
φυματιώσεως όμως προέκυψαν και φόβοι δυνητικής μολύνσεως άλλων αερογενών
λοιμώξεων και ανάγκη να υπάρξουν μέτρα μείωσης και περιορισμού των σχετικών
κινδύνων. Το πρόβλημα ως κίνδυνος αφορά επιβάτες, πλήρωμα αεροσκάφους αλλά και
προσωπικό εδάφους.
Υπάρχουν ενδείξεις ότι η μετάδοση φυματιώσεως κατά την διάρκεια αεροπορικής
πτήσεως από επιβάτη πάσχοντα από πνευμονική φυματίωση (ή φυματίωση του λάρυγγα)
σε άλλους επιβάτες ή πλήρωμα είναι κατ’ αρχήν δυνατή. Όμως δεν έχει μέχρι
σήμερα αποδειχθεί ότι υπάρχει επιβεβαιωμένη φυματίωση που να μεταδόθηκε κατά
την διάρκεια αεροπορικής πτήσεως.
Η φυματίωση μεταδίδεται από άτομο σε άτομο αερογενώς μέσω σταγονιδίων που
εκπέμπονται κατά τον βήχα, ομιλία ή φτάρνισμα. Ο κίνδυνος εξαρτάται από την
μολυσματικότητα του πάσχοντος από ανοιχτή, σπηλαιώδη (“μολύνουσα”) φυματίωση,
την διάρκεια εκθέσεως και την στενότητα (συνωστισμό) της εκθέσεως που
δημιουργεί συνθήκες συγχρωτισμού. Εδώ πρέπει να ληφθεί υπόψιν ότι ο αερισμός
των αεροπλάνων είναι καλύτερος από πολλούς κλειστούς χώρους στο έδαφος
(αίθουσες, αυτοκίνητα κλπ). Σε σύντομες πτήσεις ο κίνδυνος είναι ελάχιστος αλλά
σε ταξίδια άνω των 8 ωρών ο κίνδυνος είναι ίδιος με τον κίνδυνο ατόμων υπό
συνθήκες συγχρωτισμού στο έδαφος. Γι΄αυτό, ένας γενικός κανόνας (ΗΠΑ) είναι
όταν το σύστημα αερισμού δεν λειτουργεί και το αεροπλάνο περιμένει στο έδαφος
για περισσότερο από 30 λεπτά πρέπει να ανοίγουν οι πόρτες.
Ο κίνδυνος που έχει επισημανθεί αφορά: μετάδοση από θετικό επιβάτη σε
συν-επιβάτη που καθόταν στην ίδια σειρά καθισμάτων και στις δύο σειρές πριν και
μετά την σειρά εκείνη. Επίσης αναφέρεται και μετάδοση από πάσχον μέλος του πληρώματος
σε άλλους συναδέλφους του στο αεροπλάνο ή σε επιβάτες.
Μετά την αναγνώριση του κινδύνου και του πιθανού προβλήματος, έχουν
προταθεί διάφορα περιοριστικά μέτρα που αφορούν κυρίως κανονισμούς των
αεροπορικών εταιρειών και των αεροδρομίων. Αυτοί οι κανονισμοί πρακτικώς διαφοροποιούνται
κατά χώρες με ένα κοινό παρονομαστή την ανάγκη πλήρους ενημέρωσης με εμπιστευτικότητα. Θεωρείται απαραίτητο να αναβάλλεται το
αεροπορικό ταξίδι σε όποιον έχει ανοιχτή φυματίωση μέχρι να συμπληρώσει δύο
εβδομάδες αντιφυματικής θεραπείας κι ειδικώς για τις περιπτώσεις πολυανθεκτικής
XDR-TBC μέχρι να αρνητικοποιηθούν τα πτύελα. Επίσης
απαιτείται σχετική ανημέρωση του ασθενούς με την σύσταση για να φέρει μάσκα
κατα την πτήση. Επίσης απαιτείται να αναγγέλονται τα κρούσματα φυματίωσης που
σημειώθηκαν μεσα στο πρώτο τρίμηνο ενός αεροπορικού ταξιδιού για να γίνει
σχετική επιδημιολογική αναζήτηση.