ΑΝΑΛΥΣΗ ΑΕΡΙΩΝ ΑΡΤΗΡΙΑΚΟΥ ΑΙΜΑΤΟΣ

Μαρία Γιαννακάκη
Ειδικευόμενη Ιατρός Βιοπαθολόγος
Μικροβιολογικό Εργαστήριο & Εθνικό Κέντρο Αναφοράς Μυκοβακτηριδίων ΓΝΝΘΑ "Η ΣΩΤΗΡΙΑ"

Αποτελεί βασική εξέταση με την οποία ο κλινικός ιατρός προσδιορίζει

α: την οξεοβασική κατάσταση ενός ασθενούς

β: την οξυγόνωση του οργανισμού

γ: τις νοσηρές καταστάσεις που σχετίζονται με τυχόν παθολογικές τιμές

δ: επίσης παρέχει τη δυνατότητα καλύτερης εκτίμησης της θεραπευτικής αγωγής του ασθενούς  

Σκοπός του κειμένου αυτού είναι να δοθεί όσο το δυνατόν πιο απλά Η ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΡΜΗΝΕΙΑ ΤΩΝ ΜΕΤΑΒΟΛΩΝ ΤΩΝ ΑΕΡΙΩΝ ΑΡΤΗΡΙΑΚΟΥ ΑΙΜΑΤΟΣ. Η επικέντρωση θα γίνει κυρίως στο ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟ ΣΚΕΛΟΣ δηλαδή:

στην ερμηνεία των πρωτοπαθών αναπνευστικών μεταβολών (αναπνευστική αλκάλωση και οξέωση)

καθώς και στην αναπνευστική αντιρρόπηση των μεταβολικών οξεοβασικών διαταραχών.

ΟΞΕΟΒΑΣΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ

Η οξεοβασική ισορροπία στηρίζεται στη ΜΕΤΑΦΟΡΑ ΤΟΥ CO2.

Ενώ ΟΛΑ ΤΑ ΟΞΕΑ αποβάλλονται από τους ΝΕΦΡΟΥΣ, ΤΟ Η2CO3 αποβάλλεται από τους ΠΝΕΥΜΟΝΕΣ ως CO2 (H2CO3 διίσταται σε H2O + CO2)(ασθενές οξύ)

ΟΙ ΠΝΕΥΜΟΝΕΣ δρουν σαν ένα σύστημα με το οποίο το Ο2 προστίθεται στο αίμα και το CO2 απελευθερώνεται ενώ

ΟΙ ΙΣΤΟΙ καταναλώνουν Ο2 και παράγουν CO2

Η εξίσωση Henderson-Hasselbalch χρησιμοποιείται κλινικά για τον καθορισμό της ύπαρξης και της βαρύτητας μιας οξεοβασικής διαταραχής:

PH = PK + log [HCO3]/[H2CO3]

[HCO3] = K× PaCO2

όπου το PK για το αίμα είναι ΜΙΑ ΣΤΑΘΕΡΑ  που ισούται με 6,10 και Κ άλλη μια σταθερά, περίπου 0,03

PH = PK + log [HCO3]/[0.03× PaCO2]

ή PH = ΝΕΦΡΟΣ/ΠΝΕΥΜΟΝΑΣ

Άρα το PH μεταβάλλεται:

είτε από πνευμονικές διαταραχές

είτε από μεταβολικές διαταραχές

Μια οξέωση θα καταλήξει σε οξυαιμία

Μια αλκάλωση θα καταλήξει σε αλκαλαιμία

Η ΜΕΤΑΒΟΛΙΚΗ ΟΞΕΩΣΗ ΚΑΙ ΑΛΚΑΛΩΣΗ χαρακτηρίζονται από πρωτοπαθείς μεταβολές των διττανθρακικών HCO3, ενώ Η ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΗ ΟΞΕΩΣΗ ΚΑΙ ΑΛΚΑΛΩΣΗ χαρακτηρίζονται από πρωτοπαθείς μεταβολές της PCO2.

οι ΑΠΛΕΣ διαταραχές της οξεοβασικής ισορροπίας Στην κλινική πράξη συχνότερες είναι όμως οι περισσότερες ΠΟΛΥΠΛΟΚΕΣ ΚΛΙΝΙΚΕΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ είναι δυνατόν να οδηγήσουν σε ΜΕΙΚΤΕΣ οξεοβασικές διαταραχές.

Με κριτήριο το PH, η αντιρρόπηση είναι δυνατόν να είναι ΠΛΗΡΗΣ ή ΑΤΕΛΗΣ.

Όταν υπάρχει ΠΛΗΡΗΣ ΑΝΤΙΡΡΟΠΗΣΗ της ΑΡΧΙΚΗΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗΣ τότε η [Η] συγκέντρωση ιόντων υδρογόνου στο αίμα (και το PH) τείνει να είναι φυσιολογική.

Κατά την ΑΝΤΙΡΡΟΠΗΣΗ:

Οι πρωτοπαθείς αναπνευστικές διαταραχές προκαλούν δευτεροπαθείς μεταβολικές ανταποκρίσεις

ενώ οι πρωτοπαθείς μεταβολικές διαταραχές προκαλούν δευτεροπαθείς αναπνευστικές ανταποκρίσεις.

Στη ΜΕΤΑΒΟΛΙΚΗ ΟΞΕΩΣΗ, η αναπνευστική αντιρρόπηση αποδίδεται στον υπεραερισμό, ο οποίος προκύπτει από: τη ΔΙΕΓΕΡΣΗ ΤΟΥ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟΥ ΚΕΝΤΡΟΥ εξαιτίας της ΑΥΞΗΣΗΣ ΤΩΝ Η. Η αναπνευστική αντιρρόπηση χρειάζεται 6-12 ώρες για να ολοκληρωθεί.

Αντίθετα στη ΜΕΤΑΒΟΛΙΚΗ ΑΛΚΑΛΩΣΗ, ΤΟ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΚΑΤΑΣΤΕΛΛΕΤΑΙ λόγο της ΜΕΙΩΣΗΣ ΤΩΝ Η με αποτέλεσμα την μείωση του αερισμού (υποαερισμός) άρα την αύξηση της PCO2. ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΑΥΤΗ ΠΛΗΡΗΣ ΑΝΤΙΡΡΟΠΙΣΗ ΔΕΝ ΕΠΙΤΥΓΧΑΝΕΤΑΙ ΣΧΕΔΟΝ ΠΟΤΕ!!!

ΑΝΤΙΡΡΟΠΙΣΤΙΚΟΙ ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΣΤΙΣ ΟΞΕΟΒΑΣΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ

Αναπνευστική οξέωση (υποαερισμός) αντιρροπείται με επαναρρόφηση διττανθρακικών

Αναπνευστική αλκάλωση (υπεραερισμός) αντιρροπείται με αποβολή διττανθρακικών

Μεταβολική οξέωση (απώλεια διττανθρακικών) αντιρροπείται με αύξηση αερισμού

Μεταβολική αλκάλωση (περίσσεια διττανθρακικών) αντιρροπείται από ελάττωση του αερισμού.

Για τον καθορισμό της αναμενόμενης αντιρρόπησης υπάρχουν οι εξής μνημοτεχνικοί κανόνες:

Αυτοί διέπουν τις σχέσεις μεταξύ των Η, PaCO2, HCO3.

ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΤΙΜΕΣ:

PH = 7,35-7,45

PaCO2 = 40 +- 2mEq/L

HCO3 = 24 +- 2mEq/L

ΣΧΕΣΗ PH KAI PaCO2

ΟΞΕΙΑ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΗ ΟΞΕΩΣΗ: ΑΝΤΙΡΡΟΠΗΣΗ ΔPH = ΔPaCO2 ×0,007

 ΧΡΟΝΙΑ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΗ ΟΞΕΩΣΗ: ΑΝΤΙΡΡΟΠΙΣΗ ΔPH = ΔPaCO2 ×0,003

ΣΧΕΣΗ PaCO2 KAI HCO3

ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΗ ΟΞΕΩΣΗ: ΑΝΤΙΡΡΟΠΗΣΗ: ΓΙΑ ΚΑΘΕ 10mmHg ΑΥΞΗΣΗ ΤΗΣ PaCO2

ΟΞΕΙΑ                                                                         ΤΑ HCO3 AΥΞΑΝΟΝΤΑΙ ΚΑΤΑ 1mEq/L

ΧΡΟΝΙΑ                                                                      ΤΑ HCO3 ΑΥΞΑΝΟΝΤΑΙ ΚΑΤΑ 4mEq/L

ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΗ ΑΛΚΑΛΩΣΗ: ΑΝΤΙΡΡΟΠΗΣΗ: ΓΙΑ ΚΑΘΕ 10mmHg ελαττωση της PaCO2

ΟΞΕΙΑ                                                                        ΤΑ ΗCO3 ΕΛΑΤΤΩΝΟΝΤΑΙ ΚΑΤΑ 2mEq/L

ΧΡΟΝΙΑ                                                                    ΤΑ HCO3 ΕΛΑΤΤΩΝΟΝΤΑΙ ΚΑΤΑ 5mEq/L

ΜΕΤΑΒΟΛΙΚΗ ΟΞΕΩΣΗ: ΑΝΤΙΡΡΟΠΗΣΗ PaCO2 = [1,5×HCO3] + 8+-2

Ή ΜΕΙΩΣΗ 1mmHg PaCO2/1mEq/L HCO3

ΜΕΤΑΒΟΛΙΚΗ ΑΛΚΑΛΩΣΗ: ΑΝΤΙΡΡΟΠΗΣΗ PaCO2 = [0,9×HCO3] + 9+-2

Ή ΑΥΞΗΣΗ 0,5mmHg PaCO2/1mEq/L HCO3

Έτσι σε περίπτωση μεταβολικής οξέωσης πχ με HCO3 = 12mEq/L, η αναμενόμενη PaCO2 είναι 26mmHg. εάν όμως είναι κάτω από 24 ή πάνω από 28mmHg, φανερώνει μια ΜΕΙΚΤΗ ΟΞΕΟΒΑΣΙΚΗ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ.

Η ΜΕΡΙΚΗ ΠΙΕΣΗ ΤΟΥ ΟΞΥΓΟΝΟΥ ΣΤΟ ΑΡΤΗΡΙΑΚΟ ΑΙΜΑ

Η μεταφορά του Ο2 και του CO2 μεταξύ του αέρα των κυψελίδων και του αίματος γίνεται με ΠΑΘΗΤΙΚΗ ΔΙΑΧΥΣΗ. Η διάχυση του Ο2 είναι σχεδόν 20 φορές μικρότερη από εκείνη του CO2. για τον λόγο αυτό η διάχυση του τελευταίου δεν αποτελεί ποτέ κλινικό πρόβλημα, σε αντίθεση με την ΥΠΟΞΥΓΟΝΑΙΜΙΑ η οποία μπορεί να παρατηρηθεί σε παθολογικές καταστάσεις που προσβάλλεται η ΔΙΑΧΥΤΙΚΗ ΙΚΑΝΟΤΗΤΑ ΤΩΝ ΚΥΨΕΛΙΔΩΝ (πχ σαρκοείδωση)

Το Ο2 μεταφέρεται με το αίμα είτε διαλυμένο μέσα στο πλάσμαείτε συνδεδεμένο με την αιμοσφαιρίνη των ερυθροκυττάρων.Το περισσότερο Ο2 μεταφέρεται συνδεδεμένο με την αιμοσφαιρίνη των ερυθροκυττάρων, η οποία μετατρέπεται σε οξυαιμοσφαιρίνη (HbO2). Όταν το οξυγονωμένο αίμα φτάσει στους ιστούς το Ο2 διαχέεται στα κύτταρα των ιστών. Πολλοί παράγοντες συντελούν για την απόδοση του Ο2 στους ιστούς όπως:

Η PaO2

Η PaCO2

ΤΟ PH

Η ΘΕΡΜΟΚΡΑΣΙΑ ΤΟΥ ΣΩΜΑΤΟΣ

Η μερική πίεση του 02 στο αρτηριακό αίμα (PaO2) ισούται σε όρθια θέση με 104,2-0,27 επί την ηλικία σε χρόνια . η ελάττωση της με την ηλικία οφείλεται σε ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΑΝΙΣΟΤΙΜΙΑΣ ΑΕΡΙΣΜΟΥ-ΑΙΜΑΤΩΣΗΣ.

ΤΑ ΑΙΤΙΑ ΤΗΣ ΥΠΟΞΥΓΟΝΑΙΜΙΑΣ διαχωρίζονται σε:

α διαταραχές διαχύσεως

β διαταραχές ανισοτιμίας αερισμού-αιμάτωσης (V/Q)

γ διαφυγή αίματος (shunt: φλεβοαρτηριακή παράκαμψη)

δ υποαερισμό

Κλινικές καταστάσεις με χαμηλή σχέση V/Q είναι :

οι αποφρακτικές πνευμονοπάθειεςκαι η πνευμονική ίνωση

Ενώ κλινικά παραδείγματα υποαερισμού είναι:

η δηλητηρίαση με ναρκωτικά ή υπνωτικά φάρμακα

Κλινικά, υποξυγοναιμία εξαιτίας του shunt παρατηρείται σε:

πλήρη απόφραξη των αεροφόρων οδών (ατελεκτασία)

σε πλήρωση των κυψελίδων με εξίδρωμα ή σε σύμπτωση τους (όπως σε πνευμονικό οίδημα, εισρόφηση, σύνδρομο αναπνευστικής δυσχέρειας)

Ως ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΗ ΑΝΕΠΑΡΚΕΙΑ ορίζεται:

Η παθολογική εκείνη κατάσταση κατά την οποία η PaO2 είναι 50mmHg ή μικρότερη (αναπνευστική ανεπάρκεια τύπου 1) ή/και η PaCO2 είναι 50mmHg ή μεγαλύτερη (αναπνευστική ανεπάρκεια τύπου 2), με τον ασθενή να εισπνέει αέρα δωματίου.

Ο ΜΟΝΟΣ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣ για τη ΔΙΑΓΝΩΣΗ της ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΗΣ ΑΝΕΠΑΡΚΕΙΑΣ είναι: 

Η ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΩΝ ΑΕΡΙΩΝ ΤΟΥ ΑΡΤΗΡΙΑΚΟΥ ΑΙΜΑΤΟΣ.

Η εκτίμηση της ΚΥΨΕΛΙΔΟΤΡΙΧΟΕΙΔΙΚΗΣ ΔΙΑΦΟΡΑΣ της ΜΕΡΙΚΗΣ ΠΙΕΣΕΩΣ ΤΟΥ ΟΞΥΓΟΝΟΥ

[DP(A-a)O2]

δηλαδή της διαφοράς μεταξύ της μερικής πιέσεως του οξυγόνου στην κυψελίδα (PAO2) και στα τριχοειδή (PaO2) αποτελεί συχνά χρήσιμο οδηγό για τη διάγνωση και την αντιμετώπιση ασθενών με ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΗ ΑΝΕΠΑΡΚΕΙΑ

DP(A-a)02 = PA02 - PaO2

PAO2 = 150 - PaCO2× 1.25

ΟΠΟΤΕ DP(A-a) = [150 - PaCO2× 1,25] - PaO2

Φυσιολογική τιμή: 2,5 + 0,21 επί ηλικία σε έτη

Αύξηση της DP(A-a)O2 σε ασθενή με σοβαρή υποξυγοναιμία δηλώνει ΕΝΔΟΠΝΕΥΜΟΝΙΚΗ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ ενώ όταν διατηρείται στις προβλεπόμενες τιμές τότε η παθολογική αιτία της υποξυγοναιμίας είναι ΕΞΩΠΝΕΥΜΟΝΙΚΗ.

ΧΑΜΗΛΗ ΣΧΕΣΗ V/Q Ή ΑΥΞΗΜΕΝΟ SΗUNT παρουσιάζουν αύξηση της DP(A-a)O2

δηλώνει ΕΝΔΟΠΝΕΥΜΟΝΙΚΗ ΝΟΣΟ

πχ ασθενής ηλικίας 60 ετών, PaO2 45 και PaCO2 60

KYΨΕΛΙΔΙΚΟΣ ΥΠΟΑΕΡΙΣΜΟΣ παρουσιάζει DP(A-a)O2 φυσιολογική

δηλώνει ΕΞΩΠΝΕΥΜΟΝΙΚΗ ΝΟΣΟ πχ

δηλητηρίαση με κατασταλτικά

νευρομυική νόσο

κατάγματα πλευρών

πνευμοθώρακα κλπ

πχ ασθενής ηλικίας 60 ετών , PaO2 45 και PaCO2 80

Ο ΚΥΨΕΛΙΔΙΚΟΣ ΑΕΡΙΣΜΟΣ εκφράζει την ΙΚΑΝΟΤΗΤΑ ΑΠΟΒΟΛΗΣ CO2.

Ο πνεύμονας είναι ένα όργανο που καθαρίζει τον οργανισμό από το CO2

H μερική πίεση του διοξειδίου του άνθρακα στο αρτηριακό αίμα (PaCO2) είναι ΑΝΤΙΣΤΡΟΦΩΣ ΑΝΑΛΟΓΗ με τον κυψελιδικό αερισμό.

Ελάττωση του κυψελιδικού αερισμού (υποαερισμός) δηλώνει αύξηση της PaCO2 (υπερκαπνία) ενώ

Αύξηση του κυψελιδικού αερισμού (υπεραερισμός) δηλώνει ελάττωση της PaCO2 (υποκαπνία)

ΑΙΤΙΑ ΥΠΕΡΚΑΠΝΙΑΣ:

καταστολή αναπνευστικού κέντρου

διάφορες νευρομυικές παθήσεις

αποφρακτικές πνευμονοπάθειες

εάν PaCO2 >80 τότε η υποξυγοναιμία είναι σχεδόν θανατηφόρος.

ΚΛΙΝΙΚΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΗΣ ΟΞΕΟΒΑΣΙΚΗΣ ΙΣΟΡΡΟΠΙΑΣ

Το πρώτο βήμα για τη σωστή διάγνωση οποιασδήποτε οξεοβασικής διαταραχής είναι το ΠΡΟΣΕΚΤΙΚΟ ΙΣΤΟΡΙΚΟ.

πχ ασθενείς με χρόνια νεφρική ανεπάρκεια θα έχουν συνήθως μεταβολική οξέωση, ενώ σε χρόνιους εμέτους μεταβολική αλκάλωση.

Αναπνευστική αλκάλωση παρατηρείται σε:

πνευμονία

καρδιακή ανεπάρκεια

μακροχρόνια χρήση διουρητικών σκευασμάτων

Αναπνευστική οξέωση παρατηρείται σε:

ασθενείς με χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια

νοσήματα που προκαλούν υποαερισμό κεντρικής αιτιολογίας

ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΗΣ ΟΞΕΟΒΑΣΙΚΗΣ ΙΣΟΡΡΟΠΙΑΣ

Α: αρχίζει κανείς από το PH

Αν υπάρχει οξυαιμία PH<7,35 θα πρέπει να καθοριστεί αν η ΠΡΩΤΟΠΑΘΗΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ είναι ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΗ Ή ΜΕΤΑΒΟΛΙΚΗ

Αν η PaCO2 >45 υπάρχει αναπνευστική οξέωση

Αν είναι μεταξύ 30 και 45 υπάρχει μεταβολική οξέωση

Αν υπάρχει αλκαλαιμία PH>7,45

Αν η PaCO2<35 υπάρχει αναπνευστική αλκάλωση

Αν είναι μεταξύ 30 και 45 υπάρχει μεταβολική αλκάλωση.

ΕΙΝΑΙ Η ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΗ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ ΟΞΕΙΑ Ή ΧΡΟΝΙΑ;

ΕΙΝΑΙ ΑΜΙΓΗΣ Ή ΕΠΙΠΛΕΚΕΤΑΙ ΑΠΟ ΜΕΤΑΒΟΛΙΚΗ ΟΞΕΩΣΗ Ή ΑΛΚΑΛΩΣΗ;

Β: Θα πρέπει να εξεταστεί η τιμή των HCO3 με κριτήριο την εξίσωση αντιρρόπησης (βλέπε ανωτέρω). Απόκλιση από τις αναμενόμενες τιμές φανερώνουν:

είτε ότι ο ασθενής βρίσκεται στη μετάβαση από οξεία σε χρόνια κατάσταση

είτε ότι συνυπάρχει ΜΕΤΑΒΟΛΙΚΗ οξεοβασική διαταραχή.

ΑΝΤΙΡΡΟΠΙΣΤΙΚΕΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ συμβαίνουν στις περιπτώσεις που:

το PH είναι φυσιολογικό

και η PaCO2 και τα HCO3 είναι παθολογικά.

Έτσι αν το  PH είναι κοντά στα κατωτέρα όρια του φυσιολογικού, η υπάρχουσα κύρια διαταραχή είναι πιθανότατα μια ΟΞΕΩΣΗ ενώ

αν είναι κοντά στα ανώτερα όρια της φυσιολογικής διακύμανσης, η μέγιστη διαταραχή είναι πιθανότατα μια ΑΛΚΑΛΩΣΗ.

Θα πρέπει να σημειωθεί ότι :

ΟΙ ΑΝΤΙΡΡΟΠΙΣΤΙΚΕΣ ΔΙΕΡΓΑΣΙΕΣ ΔΕΝ ΕΠΑΝΑΦΕΡΟΥΝ ΜΕ ΕΥΚΟΛΙΑ Ή ΠΑΝΤΑ ΤΟ PH ΣΤΟ ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΟ. ΣΙΓΟΥΡΑ ΔΕΝ ΤΟ ΜΕΤΑΦΕΡΟΥΝ ΚΑΙ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΑΝΤΙΘΕΤΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ.

Οι μνημοτεχνικοί κανόνες που προαναφέρθηκαν θα βοηθήσουν στη διερεύνηση του πρωταρχικού προβλήματος

ΚΛΙΝΙΚΑ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ ΟΞΕΟΒΑΣΙΚΗΣ ΙΣΟΡΡΟΠΙΑΣ ΚΑΙ ΔΙΑΤΑΡΑΧΩΝ PaO2 KAI PaCO2

ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ 1:

Έπειτα από απόπειρα αυτοκτονίας με βαρβιτουρικά βρέθηκε PaO2 = 45, PaCO2 = 80, PH = 7.1

ΑΝΑΛΥΣΗ:

PaO2:     PAO2 = 150-1,25×PaCO2 = 50

ΔP(A-a)O2 = 50-45 = 5

Η υποξυγοναιμία με φυσιολογική  κυψελιδο-αρτηριακή διαφορά Ο2 υποδηλώνει κεντρικό υποαερισμό

PaCO2:   σημαντική υπερκαπνία >45

PH: οξεία αναπνευστική οξέωση που δεν αντιρροπείται

γιατί ΔPH = ΔPaCO2× 0,007       0.28 = 40 × 0,007

η ελάττωση του PH αντιστοιχεί στην οξεία αύξηση του PaCO2, που είναι η αναμενόμενη για οξείες καταστάσεις.

ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ 2:

Έπειτα από οξεία αναπνευστική λοίμωξη με διάχυτες πνευμονικές διηθήσεις στην ακτινογραφία θώρακα βρέθηκε η PaO2 = 40, PaCO2 = 30, PH = 7,45, HCO3 = 20. Θεραπεία με 100% Ο2 για 30 λεπτά βελτίωσε την PaO2 σε 100 (PaCO2 = 33)

ΑΝΑΛΥΣΗ:

PAO2 = 150-1,25×30 = 112,5

P(A-a)02 = 112,5-40 = 72,5

Υποξία με αυξημένη κυψελιδο-αρτηριακή διαφορά Ο2 σημαίνει αυξημένο shunt ή χαμηλή σχέση V/Q. η μικρή χρονικά  αύξηση της Pa02 με 100% Ο2 και η ακτινολογική εικόνα υποδηλώνουν ύπαρξη shunt.

PaCO2:   Ελαφρά υποκαπνία 30

PH:     Υποδηλώνει αναπνευστική αλκάλωση

ΕΙΔΙΚΑ χρόνια αναπνευστική αλκάλωση γιατί:

α μεταβολή PH 7,45-7,42=0,03  (ΔPH = 0,003×10 = 0,03)

άρα πλησιάζει την αναμενόμενη για χρόνιες μεταβολές

β τα HCO3 ελαττώθηκαν κατά 5, όσο δηλαδή επιβάλλει η ελάττωση της PaCO2 κατά 10 (νεφρική αντιρρόπηση)

ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ 3

Ασθενής με χρόνια βρογχίτιδα πήρε επί τρεις ημέρες, για αντιμετώπιση της οσφυαλγίας του, από 15mg Valium. την τρίτη μέρα έπεσε σε κώμα. PaO2 = 150, PaCO2 = 80, PH = 6,9

ΑΝΑΛΥΣΗ:

PaO2:    Η P(A-a)O2 είναι ΕΣΦΑΛΜΕΝΑ ΑΡΝΗΤΙΚΗ, γεγονός που υποδηλώνει θεραπευτική χορήγηση 02 σε άγνωστη αναλογία ή κακή λειτουργία του αναλυτή αερίων.

Με βάση το ιστορικό η αναπνευστική ανεπάρκεια μπορεί να αποδοθεί σε διαταραχές του V/Q (βρογχίτιδα) και σε κεντρικό υπεραερισμό. ΕΝΔΟΠΝΕΥΜΟΝΙΚΑ ΚΑΙ ΕΞΩΠΝΕΥΜΟΝΙΚΑ ΑΙΤΙΑ.

PaCO2:   Σημαντική υπερκαπνία

PH:     Αναπνευστική οξέωση

από την κατά 40 αύξηση της PaCO2 αναμένεται πτώση του PH =40 ×0,007 = 0,28

στο παράδειγμα όμως  η ΔPH = 7,38-6,9 = 0,48

ΕΠΟΜΕΝΩΣ υπάρχει και ΔΕΥΤΕΡΟΠΑΘΗΣ ΜΕΤΑΒΟΛΙΚΗ ΟΞΕΩΣΗ (πιθανών γαλακτική) που επιτείνει την πτώση του PH κάτω από τα προβλεπόμενα όρια για την αύξηση της PaCO2.

ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ 4

Ασθενής με κέτωση είχε PaO2 = 90, PaCO2 = 30, PH = 7,1, HCO3 = 10

 ΑΝΑΛΥΣΗ

PaO2:    Η Pa02 είναι φυσιολογική αλλά η P(A-a)O2 είναι αυξημένη (32) γεγονός που υποδηλώνει πνευμονική βλάβη (οίδημα, πνευμονία;)

PaCO2:   Η PaCO2 είναι ελαττωμένη (αναπνευστική αλκάλωση) για την αντιρρόπηση της μεταβολικής οξέωσης

PH: Υποδηλώνει οξέωση και ειδικά μεταβολική οξέωση

για την αντιρρόπηση της μεταβολικής οξέωσης με HCO3 = 10, η προβλεπόμενη PaCO2  θα ήταν 23      PaCO2 = 1,5× 10+8 = 23.

 στο παράδειγμα όμως η PaCO2  είναι 30 και υποδηλώνει την αδυναμία των αντιρροπιστικών αναπνευστικών μηχανισμών, όπως άλλωστε φαίνεται και από την αύξηση της P(A-a)O2

ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ 5

Ασθενής με χρόνια βρογχίτιδα ήρθε για εκτίμηση της αναπνευστικής λειτουργίας PaO2 = 50, PaCO2 = 50, PH = 7,35

ΑΝΑΛΥΣΗ

PaO2:     Υποξυγοναιμία και PAO2 = 87,5, P(A-a)O2 = 37,5

από το ιστορικό και την κλινική εξέταση η υποξυγοναιμία αποδίδεται σε ελάττωση της σχέσεως V/Q

PaCO2:  Υπερκαπνία, κυψελιδικός υποαερισμός

PH: Αναπνευστική οξέωση (αύξηση× της PaCO2)

πλήρης αντιρρόπηση ΔPH = 0,003× 10 = 0.03 όπως δηλαδή εδω 7,38-7,35 = 0,03

ΠΗΓΗ:ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΡΜΗΝΕΙΑ ΑΡΤΗΡΙΩΝ ΑΙΜΑΤΟΣ (ΤΙΤΟΠΟΥΛΟΣ)