Η Pneumocystis jirovecii είναι
ένα ευκαιριακά παθογόνο, όπου αρχικά είχε καταταχθεί στα Πρωτόζωα. Η ταξινόμηση
του γένους Pneumocystis έχει μεταβληθεί και από το 1988,
βάσει φυλογενετικών αναλύσεων του rRNA, ο μικροοργανισμός κατατάσσεται στους
μύκητες.
Αρχικά χρησιμοποιήθηκε η ονομασία Pneumocystis carinii για
οργανισμούς που απομονώθηκαν σε ανθρώπους αλλά και σε αρουραίους. Η πρώτη αναφορά έγινε το 1910
στην Βραζιλία από τον Antonio Carini.
Το 1976 το όνομα Pneumocystis
jiroveci προτάθηκε για πρώτη φορά, να διακρίνει τους οργανισμούς που
βρέθηκαν σε ανθρώπους από παραλλαγές του γένους Pneumocystis
σε άλλα ζώα. Ο οργανισμός ονομάστηκε έτσι προς τιμήν του Otto Jirovec, ο
οποίος περιέγραψε πνευμονία από Pneumocystis σε ανθρώπους το 1952.
Αφού έγινε σαφές ότι ήταν ένας
μύκητας, το όνομα άλλαξε σε Pneumocystis jirovecii, σύμφωνα με τον Διεθνή Κώδικα Βοτανικής
Ονοματολογίας (ICBN).
Η Pneumocystis jirovecii
αποτελεί ένα σημαντικό αίτιο πνευμονίας για ανοσοκατεσταλμένους ασθενείς
με λοίμωξη από τον ιό της ανθρώπινης ανοσοανεπάρκειας (HIV). Επίσης ασθενείς με αιματολογικές κακοήθειες,
όπως και εκείνοι που λαμβάνουν ανοσοκατασταλτικούς παράγοντες για την θεραπεία αυτοάνοσων
νοσημάτων ή για να υποβληθούν σε μεταμόσχευση βρίσκονται σε κίνδυνο για πνευμονία. Η μόλυνση του ανθρώπου
πιστεύεται ότι γίνεται με την εισπνοή σκόνης που περιέχει τροφοζωίτες του
μύκητα
Η P. jirovecii δεν καλλιεργείται in vitro. Έτσι μπορεί να διαγνωσθεί μόνο μετά από αναζήτηση
των κυστικών μορφών του μύκητα σε υλικό βιοψίας προερχόμενο από τους βρόγχους,
σε βρογχοκυψελιδικό έκπλυμα ή σε προκλητά πτύελα.
Η απεικόνιση των κύστεων μπορεί να γίνει με
διάφορες μη ειδικές χρώσεις μεταξύ των οποίων οι χρώσεις αργύρου μεθεναμίνης Gomori, κυανού-O τολουιδίνης, Gram-Weigert, Giemsa και Wright-Giemsa.
Οι χρώσεις δεν μπορούν να γίνουν σε όλα τα
εργαστήρια, είναι χρονοβόρες και απαιτούν μεγάλη εμπειρία διότι με αυτές
χρωματίζονται και άλλοι μύκητες. Καλύτερη διαγνωστική μέθοδο αποτελεί ο ανοσοφθορισμός, ενώ τα τελευταία χρόνια έχουν
αναπτυχθεί και μοριακές τεχνικές αλυσιδωτής αντίδρασης πολυμεράσης (real time - PCR).
Η ορολογική δοκιμασία που
αφορά τη μέτρηση της β-γλυκάνης(πολυσακχαρίτη που βρίσκεται στο τοίχωμα των
κύστεων της Pneumonocystis και ανιχνεύεται τόσο στο βρογχοκυψελιδικό
έκπλυμα όσο και στο αίμα), είναι μια ελκυστική επιλογή, διότι αυτή μπορεί να
γίνει σε δείγματα περιφερικού αίματος, όμως έχει πολλά βασικά μειονεκτήματα
όπως ότι είναι θετική και στην ύπαρξη άλλων μυκήτων, έτσι η χρήση αυτού του
τεστ θα μπορούσε να οδηγήσει σε ακατάλληλη θεραπεία.
Στο Μικροβιολογικό εργαστήριο του
νοσοκομείου μας ανιχνεύουμε την P. jirovecii με έμμεσο ανοσοφθορισμό. Ο προσδιορισμός Detect IF P. carinii χρησιμοποιεί μονοκλωνικό αντίσωμα ποντικού
που αντιδράει τόσο με το ανθρώπινο όσο και
με το στέλεχος των τρωκτικών και ανιχνεύει ωοκύστεις του μύκητα. Κατάλληλα δείγματα για τον προσδιορισμό θεωρούνται το βρογχοκυψελιδικό έκπλυμα (BAL) και τα προκλητά πτύελα.
Τα δείγματα υποβάλλονται σε
προεπεξεργασία για λύση της βλέννης, σε φυγοκέντρηση και πλύση. Τα ιζήματα τοποθετούνται πάνω σε αντικειμενοφόρες πλάκες και σταθεροποιούνται. Στη
συνέχεια προστίθενται αντίσωμα αντι-P. carinii ποντικού και σημασμένο μέσω φθορισμού
αντίσωμα αντι-ποντικού. Με χρήση μικροσκοπίου φθορισμού, οι ωοκύστεις
εάν υπάρχουν, εμφανίζονται με μετρίως έντονο έως έντονο πράσινο χρώμα
μήλου. Σε κάθε θετικό ή αμφίβολο αποτέλεσμα χρωματίζουμε παρασκευάσματα από το ύποπτο
υλικό με χρώση Giemsa, και αναζητούμε τις ωοκύστεις. Το τελικό αποτέλεσμα
δίνεται από το εργαστήριο εφόσον συνεκτιμηθεί το ιστορικό του ασθενούς.
Βιβλιογραφικές
παραπομπές
1. Nicholas John Bennett, MB, BCh, PhD; Chief Editor: Burke A Cunha, MD
Dec 26, 2013 Pneumocystis
jirovecii Pneumonia Overview of PCP Medscape
2 .Catherinot
E, Lanternier F, Bougnoux ME, et al. Pneumocystis
jirovecii Pneumonia. Infect Dis Clin
North Am 2010;24:107–138. [CrossRef] [Medline]
3. Tipirneni R, Daly KR, Jarlsberg LG, et
al. (2009) Healthcare worker occupation and immune
response to Pneumocystis jirovecii. Emerg
Infect Dis 15: 1590–1597. doi: 10.3201/eid1510.0
4. Cushion MT,Stringer JR. Has the name really changed? It has for most researchers. Clin
Infect Dis 2005;41:1756-8.5.Davis
JL,Huang L. Pneumocystis pneumonia.
In: Volberding PA, Sande MA, Lange J,Greene WC , eds. Global HIV/AIDS medicine. 1st edn. Philadelphia: Elsevier, 2007.