WHO Europe / ECDC Joint press release Copenhagen, Stockholm, 18 March 2014

ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ WHO Europe / ΕCDC ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΗΜΕΡΑ ΦΥΜΑΤΙΩΣΗΣ 2014
(για να δείτε το δελτίο στα αγγλικά πατήστε στο παρακάτω σύνδεσμο)

WHO Europe / ECDC Joint press release Copenhagen, Stockholm, 18 March 2014

ΕΠΙΔΗΜΙΟΛΟΓΙΚΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ ΑΝΤΟΧΗΣ ΜΥΚΟΒΑΚΤΗΡΙΔΙΩΝ ΕΤΟΥΣ 2013

ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: Δρ Σ. ΚΑΡΑΜΠΕΛΑ, Δρ Ε.Δ. ΒΟΓΙΑΤΖΑΚΗΣ 

Η καταγραφή νέων περιπτώσεων φυματίωσης που ανιχνεύονται και απομονώνονται στο Εργαστήριο και η διεξαγωγή του ελέγχου αντοχής στελεχών στα πρωτεύοντα  και δευτερεύοντα αντιφυματικά φάρμακα, συνεχίστηκε όπως κάθε χρόνο και το 2013.

Ο συνολικός αριθμός των δειγμάτων, το 2013, ανήλθε σε 17240.

Σύνολο ευαισθησιών  :  371   Έλληνες: 204 (55%) και Αλλοδαποί 167 (45%)

Streptomycin = 26 (7,7%), Isoniazide = 33 (9,1%), Rifampicin = 20 (5,4%), Ethambutol = 21 (5,7%), Pyrazynamide = 26 (7,7%) 

MDR  = 18 ( 4,9%)  

	ΓΗΓΕΝΕΙΣ 204 (55%)	ΑΛΛΟΔΑΠΟΙ 167 (45%)
SM=26 (7,7%)	8 (4%)	16 (9,6%)
INH= 33 (9,1%)	8 (4%)	25 (15%)
RIF= 20 (5,4%)	4 (1,7%)	16 (9,6%)
EMB= 21 (5,7%)	5 (2,1%)	16 (9,6%)
PYR= 26 (7,7%)	6 (2,9%)	20 (12%)
MDR= 18 (4,9%)	3 (1,5%)	15 (9%)
XDR= 0	0	0

Άτυπα μυκοβακτηρίδια    Σύνολο = 75  

M.avium = 24

M.intracellulare = 17

M. chelonae = 8

M.kansasii = 7

M.abscessus = 2

M.fortuitum = 6 

M.peregrinum = 3

M.malmoensae = 2

M.marinum = 1

M.bovis caprae = 1

M.gordonae = 2   

CM10, AS12 = 2

ΣΥΛΛΟΓΗ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ: 
Δρ Σ. ΚΑΡΑΜΠΕΛΑ, Δρ Δ. ΠΑΠΑΒΕΝΤΣΗΣ, Δρ Ι. ΜΑΡΙΝΟΥ, Δρ Π. ΙΩΑΝΝΙΔΗΣ, Δρ Ε. ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΙΔΟΥ, Κ. ΤΟΥΜΠΑΝΙΑΡΗ, Μ. ΚΟΛΕΤΟΥ, Μ. ΜΠΕΛΛΟΥ, Μ. ΠΑΝΑΓΗ , Α. ΣΚΟΥΡΟΓΛΟΥ, Π. ΣΩΤΑΚΗΣ  

ΧΡΩΣΗ ZIEHL-NEELSEN

Κ. ΤΟΥΜΠΑΝΙΑΡΗ, Μ. ΚΩΛΕΤΟΥ

ΤΕΧΝΟΛΟΓΟΙ 

Η οξεάντοχη χρώση Ziehl-Neelsen είναι μια απλή, εύκολη και οικονομική τεχνική άμεσης αναζήτησης μυκοβακτηριδίων. Βασίζεται στην ιδιότητα του τοιχώματος     του μυκοβακτηριδίου, το οποίο περιέχει πολλά λιπίδια, να συνδέεται με χρωστικές της φαινιούκουχου φουξίνης και να μην αποχρωματίζονται με αλκοόλη και οξέα. Η ιδιότητα αυτή ονομάζεται οξεαντοχή και σ’ αυτήν βασίζεται η χρήση των οξεάντοχων χρωστκών. Δίνει τη δυνατότητα γρήγορης διάγνωσης της φυματίωσης, αλλά και της παρακολούθησης της θεραπείας της νόσου.

Η ευαισθησία της μικροσκοπικής εξέτασης εξαρτάται από τη ποιότητα του δείγματος, το οποίο πρέπει να είναι αντιπροσωπευτικό της βλάβης, από το είδους του δείγματος και τον αριθμό συγκέντρωσης των μυκοβακτηριδίων σ’ αυτό, αλλά και από τη τεχνική εφαρμογής της χρώσης.

Τα αντιδραστήρια που χρησιμοποιούμε στη χρώση Ziehl-Neelsen είναι η βασική φουξίνη (Fuchsin Basic powder), κρυσταλική Φαινόλης (Phenol crystals), αιθυλική αλκόολη (denaturated 95% ethanol), απεσταγμένο νερό (distilled water), υδροχλωρικό οξύ (hydrochloric acid 37%), κυανόυν του μεθυλενίου (Methylene Blue powder). 

Τα αντιδραστήρια φυλάγονται σε σκοτεινές φιάλες, έχουν σημειωμένη την ημερομηνία και το όνομα του τεχνολόγου παρασκευής τους. Η παρασκευή των χρωστικών απαιτεί τυποποιημένες διαδικασίες για να έχουμε το βέλτιστο αποτέλεσμα.

Στην άμεση χρώση, μετά την αρίθμηση του δείγματος πάνω στο πλακάκι, επιλέγουμε με αποστειρωμένο κρίκο το πιο ύποπτο τμήμα του δείγματος (πυώδες ή αιματηρό) και το τοποθετούμε στην ανικειμενικοφόρο πλάκα. Η επίστρωση γίνεται με τυποποιημένη διαδικασία, τοποθετώντας άλλη μια ανικειμενικοφόρο πλάκα πάνω από τη πρώτη και με επανηλειμένες εφαπτόμενες κινήσεις δημιουργείται ένα ομοιογενές στρώμα στα 2/3 της πλάκας. Στη συνέχεια μονιμοποιούμε και τα δύο πλακάκια πάνω σε θερμαντική τράπεζα στους 80-90 ⁰ C για 30 λεπτά.

Για τη χρώση πρέπει να τηρούνται όλες οι καταγραμμένες διαδικασίες βιολογικής ασφάλειας για τα ατομικά μέτρα προφύλαξης.  Σε κάθε περίπτωση που η ποιότητα της χρώσης παρουσιάζει προβλήματα, ελέγχονται όλα τα αντιδραστήρια και τα στάδια της τεχνικής βάσει του πρωτοκόλλου του εσωτερικού ελέγχου ποιότητας του τμήματος (έλεγχος ποιότητας νερού, φιλτράρισμα επιμέρους αντιδραστηρίων κτλ).    

ΕΠΙΛΕΓΜΕΝΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Mycobacteriology and Antimycobacterial susceptibility testing (Section 7) στο   Clinical Microbiology Procedures Handbook (vol 2), Third Edition     

              

ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΗΜΕΡΑ ΦΥΜΑΤΙΩΣΗΣ 2014

Δρ Δημήτριος Παπαβέντσης, Ιατρός Βιοπαθολόγος

Το φετινό σύνθημα του Αμερικανικού CDC: 

“Find TB. Treat TB.”

Κάθε χρόνο, η 24^η Μαρτίου γιορτάζεται ως η Παγκόσμια Ημέρα Φυματίωσης, συχνά με μια σειρά δραστηριοτήτων που έχουν σαν στόχο την ευαισθητοποίηση των πολιτών, των ασθενών και του ιατρικού κόσμου στις επιπτώσεις της «μάστιγας του αιώνα» στη Δημόσια Υγεία. Οι ετήσιες αυτές εκδηλώσεις τιμούν την ημέρα που ο Δρ Robert Koch ανακοίνωσε στα 1882, την ανακάλυψη του Mycobacterium tuberculosis, του βακίλλου που προκαλεί τη νόσο.

Παρά την αλματώδη πρόοδο στον έλεγχο και στη θεραπεία της φυματίωσης, οι άνθρωποι σε ολόκληρο τον κόσμο αλλά και στη χώρα μας, εξακολουθούν να αρρωσταίνουν και να πεθαίνουν από την ασθένεια αυτή. Η οικονομική κρίση στην Ελλάδα των τελευταίων χρόνων, με την υποχρηματοδότηση του δημόσιου συστήματος υγείας, τις ελλείψεις σε προσωπικό και το κλείσιμο υγειονομικών μονάδων, την αύξηση των πληθυσμιακών ομάδων υψηλού κινδύνου και την έξαρση συμπεριφορών όπως ο αλκοολισμός, η χρήση τοξικών ουσιών και ο εκτεταμένος υποσιτισμός, με μαθηματική ακρίβεια οδηγούν στην αύξηση των περιπτώσεων φυματίωσης και στην εμφάνιση ανθεκτικών μορφών της νόσου, δύσκολα ιάσιμων ή και ανίατων.   

Είναι λοιπόν σήμερα περισσότερο από ποτέ αναγκαίο, να υπάρξει συντονισμός για την εξάλειψη της νόσου σε εθνικό επίπεδο. Είναι περισσότερο από ποτέ αναγκαίο να σχεδιαστεί, αλλά κυρίως να εφαρμοστεί ένα Εθνικό Σχέδιο Αντιμετώπισης και Ελέγχου της Φυματίωσης. Στην κατεύθυνση αυτή το Μικροβιολογικό Εργαστήριο & Εθνικό Κέντρο Αναφοράς Μυκοβακτηριδίων του ΓΝΝΘΑ «Η ΣΩΤΗΡΙΑ» μπορεί να παίξει καθοριστικό ρόλο.

ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΕΛΕΓΧΟΥ ΕΥΑΙΣΘΗΣΙΑΣ ΣΤΕΛΕΧΩΝ M. tuberculosis ΣΤΗΝ ΠΥΡΑΖΙΝΑΜΙΔΗ

Δρ  Ιωάννα Μαρίνου, Επιμελήτρια Β΄ ΝΝΘΑ “Η ΣΩΤΗΡΙΑ”

Το Εθνικό Κέντρο Αναφοράς Μυκοβακτηριδίων καταγράφει κάθε χρόνο τις νέες περιπτώσεις φυματίωσης που απομονώνονται στο Εργαστήριο και διεξάγει τον έλεγχο αντοχής στα πρωτεύοντα  και δευτερεύοντα αντιφυματικά φάρμακα.

Η αντοχή των στελεχών M. tuberculosis στην πυραζιναμίδη κυμαίνεται από 6-8% τα τελευταία χρόνια. Κατά τη διάρκεια του 2013, απομονώθηκαν  συνολικά  26 στελέχη M. tuberculosis   ανθεκτικά στην πυραζιναμίδη (7,7%) . Εννέα  από αυτά είχαν αντοχή μόνο στην πυραζιναμίδη ενώ τα υπόλοιπα 17  παρουσίασαν αντοχή και σε άλλα πρωτεύοντα αντιφυματικά φάρμακα (δώδεκα από αυτά ήταν στελέχη MDR – πολυανθεκτικής φυματίωσης).

Τα τελευταία χρόνια δημοσιεύτηκαν  μελέτες που καταγράφουν ψευδώς- ανθεκτικά στην πυραζιναμίδη στελέχη με το σύστημα BACTEC  MGIT 960.  Τα λάθη που καταγράφηκαν οφείλονται στην αυξημένη συγκέντρωση μυκοβακτηριδίων στα εναιωρήματα με αποτέλεσμα αλλαγή του όξινου περιβάλλοντος και αναστολή της δράσης του φαρμάκου. Η πυραζιναμίδη είναι ένα προ-φάρμακο το οποίο στο  M. tuberculosis μετατρέπεται στην ενεργό του μορφή, το πυραζινοικό οξύ, με τη βοήθεια του ενζύμου πυραζιναμιδάση. Έλλειψη της δραστικότητας της πυραζιναμιδάσης  παρατηρείται  συχνά στα πυραζιναμίδη- ανθεκτικά στελέχη  ενώ  οι μεταλλάξεις στο pncA, το υπεύθυνο γονίδιο για την πυραζιναμιδάση,  θεωρούνται  ότι αποτελούν τον κύριο μηχανισμό αντοχής στην πυραζιναμίδη. Οι παραπάνω μεταλλάξεις  είναι διάσπαρτες σε όλο το  γονίδιο και όχι σε μια συγκεκριμένη περιοχή του, γεγονός που καθιστά εξαιρετικά δύσκολη και δαπανηρή τη δημιουργία  μιας απλής και γρήγορης  εμπορικής δοκιμασίας. Επιπρόσθετα, έχουν απομονωθεί  πυραζιναμίδη- ανθεκτικά στην πυραζιναμίδη στελέχη με φυσιολογική δραστικότητα πυραζιναμιδάσης  και χωρίς μεταλλάξεις  στο pncA γονίδιο. Τα στελέχη αυτά φέρουν μεταλλάξεις στο γονίδιο rpsA, που κωδικοποιεί  για τη ριβοσωμική πρωτεΐνη S1 και  ευθύνεται για τη  χαμηλού επιπέδου αντοχή στην πυραζιναμίδη.

Με βάση τα παραπάνω, απαιτείται ιδιαίτερη προσοχή κατά την απομόνωση ανθεκτικών στην πυραζιναμίδη στελεχών  M. tuberculosis . Τα στελέχη αυτά πρέπει να επανεξετάζονται  με  μικρότερη συγκέντρωση εναιωρήματος ή και  έλεγχο δραστικότητας της πυραζιναμιδάσης  και σε περίπτωση επιβεβαίωσης της αντοχής,  να γίνεται ανίχνευση των μεταλλάξεων του pncA γονιδίου. 

ΜΙΚΡΟΣΚΟΠΙΚΗ ΕΞΕΤΑΣΗ ΟΞΕΟΑΝΤΟΧΩΝ ΜΙΚΡΟΟΡΓΑΝΙΣΜΩΝ

Δρ Ε. ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΙΔΟΥ, Μικροβιολογος-Διευθυντης ΕΣΥ

Η μικροσκοπική ανεύρεση οξεάντοχων μικροοργανισμών πρακτικά είναι ισοδύναμη με τη διάγνωση φυματιώσεως ή γενικώς λοιμώξεως από μυκοβακτηρίδια. Εξακολουθεί δε να αποτελεί την standard εξέταση για την ταχεία ανίχνευση της φυματιώσεως στα περισσότερα βιολογικά δείγματα της καθημερινής ιατρικής.

Αυτονόητο είναι ότι συνεκτιμάται το μικροσκοπικό εύρημα με το ιστορικό, την φυσική εξέταση και τα ακτινολογικά ευρήματα. Η πλέον συνηθισμένη προέλευση των δειγματων ειναι το αναπνευστικο/βρογχικο δικτυο. Υπολογιζεται οτι για να ειναι θετικη η μικροσκοπηση απαιτειται ενα minimum 5 με 10 χιλιαδες μυκοβακτηριδια ανα κ. εκ. H μικροσκόπηση εχει χαμηλή ευαισθησία συγκριτικα με την καλλιεργεια (στην πνευμονική TBC 35-70%, στην εξω-πνευμονική δηλ. σε βιολογικά υγρά μικρότερη).

Η πείρα στο εργαστηριό μας από την εξέταση πτυέλων ανέρχεται σε ευαισθησία 50% περίπου με την μέθοδο. Στην αύξηση της ευαισθησίας συμβάλλει τροποποιημένη μέθοδος Petroff σε μολυσμένα δείγματα. Ισως απαιτήσει επανάληψη (συνήθως μέχρι 3 φορές), και, φυσικά, δεν παρέχει καμμία πληροφορία για ευαισθησία σε φάρμακα. Η διασφαλιση του καταλληλου δειγματος (βλεννωδες η βλεννοπυωδες υλικο ογκου 3-5 κ. εκ) βελτιωνει την αξιοπιστια του αποτελεσματος. Οι οδηγιες συλλογης εδω οπως και η ευαισθητοποιηση του νοσηλευτικου προσωπικου για την συλλογη ωστε να αποφευγονται τα ακαταλληλα δειγματα (πχ με σιελο) ειναι σημαντικοι παραγοντες.

Η ευκολία, η ταχύτητα και το μικρό κόστος της μεθόδου προδικάζουν την μοναδικότητά της και την μικρή πιθανότητα να χάσει την θέση της στο μέλλον. Αυτός είναι και ο λόγος για τον οποίο ή μικροσκόπηση αποτελεί απαραίτητο στοιχείο της βασικής εκπαίδευσης κάθε νέου γιατρού στην μικροβιολογία.

Σήμερα, υπάρχουν σαφώς καθορισμένες και εκσυγχρονισμένες προδιαγραφές για την εκτέλεσή της με αξιόπιστο και επαναλήψιμο αποτέλεσμα. Στους νέους γιατρούς πρέπει να καταστεί συνείδηση ότι η μικροσκόπηση παραμένει αναντικατάστατη και αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της εκπαίδευσής τους και της αυριανής επαγγελματικής τους επάρκειας.

ΔΙΑΧΕΙΡIΣΗ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΑΚΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΣΤΟ ΤΜΗΜΑ ΦΥΜΑΤΙΩΣΗΣ

Μαρία Μπέλλου – Τεχνολόγος Ιατρικών Εργαστηρίων

Υπεύθυνη διαχείρισης αποβλήτων Τμήματος Φυματίωσης

Η διαχείριση των νοσοκομειακών αποβλήτων όπως αυτή διαμορφώνεται από την σχετική νομοθεσία (ΚΥΑ 146163/2012), έχει να κάνει με τον καθορισμό των μέτρων, των όρων και των διαδικασιών που ακολουθούνται και γίνεται με τέτοιο τρόπο ώστε να διασφαλίζεται η δημόσια υγεία και το περιβάλλον καθώς και ο αποτελεσματικός έλεγχος της διαχείρισης των αποβλήτων αυτών.

Σ΄ αυτό το πλαίσιο, στο Τμήμα Φυματίωσης του Εθνικού Κέντρου Αναφοράς Μυκοβακτηριδίων, τα μέτρα που εφαρμόζονται αφορούν στη διαλογή των απορριμμάτων που παράγονται κατά είδος και η τοποθέτησή τους στα ανάλογα κατά τα πρότυπα κουτιά ή σάκους. Ειδικότερα, χρησιμοποιούνται ΜΑΥΡΟΥΣ ΣΑΚΟΥΣ για τα ΑΣΤΙΚΑ ΣΤΕΡΕΑ ΑΠΟΒΛΗΤΑ (ΑΣΑ),  ΚΟΚΚΙΝΑ ΚΟΥΤΙΑ (HOSPITAL BOXES) για τα α) ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΑ ΑΠΟΒΛΗΤΑ ΑΜΙΓΩΣ ΜΟΛΥΣΜΑΤΙΚΑ (ΕΑΑΜ) και β) ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΑ ΜΙΚΤΑ ΑΠΟΒΛΗΤΑ (ΕΜΑ) και ΚΙΤΡΙΝΑ ΚΟΥΤΙΑ για τα ΑΙΧΜΗΡΑ  αντικείμενα.

Έπειτα από την διαλογή και την απόρριψη των αποβλήτων του τμήματος φυματίωσης, μια επιπλέον διαδικασία η οποία ακολουθείται για τα ΕΑΑΜ είναι και η μέθοδος αδρανοποίησης με υγρή αποστείρωση στους 121^ο C σε αυτόκαυστο μηχάνημα, εντός του εργαστηρίου, πριν αυτά διοχετευθούν στην πρότυπη διαδικασία αποτέφρωσης των ΕΑΑΜ του νοσοκομείου, λόγω του έντονου μολυσματικού χαρακτήρα τους.

Όπως σε όλα τα υγειονομικά τμήματα του νοσοκομείου, έτσι και στο Τμήμα Φυματίωσης, ορίζεται υπεύθυνος  διαχείρισης αποβλήτων (ΤΥΔΑΥΜ) με τις παρακάτω αρμοδιότητες:

·                    Την εφαρμογή του συστήματος διαχείρισης ΑΥΜ,

·            Τον έλεγχο αντικατάστασης των πληρωμένων σάκων, δοχείων ή άλλων αποθηκευτικών μέσων,

·                    Την επιτήρηση και εποπτεία του προσωπικού,

·                    Τη μεταφορά των παραγόμενων αποβλήτων στους χώρους αποθήκευσης,

·            Τη συμπλήρωση και αποστολή των διαφόρων εντύπων που αφορούν τη διαχείριση των αποβλήτων,

·                    Τη διατήρηση αρχείου  σχετικά με την ποσότητα των παραγόμενων ΕΑΥΜ,

·       Τη συνεργασία με το γραφείο προμηθειών ώστε να υπάρχει επαρκές απόθεμα των κατάλληλων αποθηκευτικών μέσων  και μέσων συλλογής όπως και προστατευτικών μέσων ενδυμασίας του προσωπικού,

·                    Τη συνεργασία με τον ΥΔΑΥΜ σε θέματα που αφορούν τη βελτίωση και συμπλήρωση της εφαρμογή του ΕΚΔΑΥΜ στο τμήμα.

Σύμφωνα λοιπόν  με τα παραπάνω, η συντονισμένη και διαρκής προσπάθεια τήρησης των μέτρων από όλους τους παραγωγούς δεν είναι υποχρέωση αλλά σεβασμός προς όλους και προς το περιβάλλον.

ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΠΕΡΙΠΤΩΣΕΩΣ ΠΝΕΥΜΟΝΙΚΟΥ ΔΙΗΘΗΜΑΤΟΣ ΑΠΟ MYCOBACTERIUM FORTUITUM ΣΕ ΑΣΘΕΝΗ ΜΕ ΜΗ ΜΙΚΡΟΚΥΤΤΑΡΙΚΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΤΟΥ ΠΝΕΥΜΟΝΑ

Δρ Φώτης Βλαστός, Πνευμονολόγος

Με την ευκαιρία μιας κλινικής περίπτωσης με συμπτωματική ανακάλυψη σε ασθενή με μη μικροκυτταρικό καρκίνο του πνεύμονα πνευμονικού διηθήματος λόγω μόλυνσης με το Mycobacterium fortuitum, συνοψίζουμε τις μέχρι σήμερα γνώσεις μας σχετικά με αυτό το σπάνιο μικρόβιο. 

Το Mycobacterium fortuitum ανήκει στα μη φυματιώδη μυκοβακτηρίδια (ΝΤΜ), δηλαδή σε αυτά που δεν προκαλούν τυπική πνευμονική φυματίωση ή λέπρα. Ωστόσο, και αυτά είναι δυνατό να προκαλέσουν διηθήματα σε σπλαχνικά όργανα, στο δέρμα ή (αν μείνουν αθεράπευτα) απειλητική για τη ζωή μικροβιαιμία. Βρίσκεται στο υδάτινο περιβάλλον, σε λύματα και απόβλητα (1). Είναι υπεύθυνο για μια ποικιλία κλινικών συνδρόμων: από πνευμονικά διηθήματα και δερματική αποστήματα έως οστεομυελίτιδα και οφθαλμολογικές λοιμώξεις (κερατίτιδα, κερατοειδικά έλκη). Σπανίως, προκαλεί μεμονωμένη λεμφαδενίτιδα και ακόμη σπανιότερα ενδοκαρδίτιδα. Σε ασθενείς με ανοσοκαταστολή, οι βλάβες διασπείρονται τόσο στο δέρμα όσο και στα εσωτερικά όργανα.

            Σε καρδιοθωρακικούς ασθενείς, το μικρόβιο μπορεί να επιμολύνει  τα χειρουργικά τραύματα ή τους καθετήρες. Πρόσφατα, αναφέρθηκαν περιστατικά  μεταξύ ανοσοκατεσταλμένων ασθενών λόγω μόλυνσης του νερού σε ινστιτούτα περιποίησης ποδιών (2).

            Η επίπτωση της νόσου σε σχετικές, αμερικανικές μελέτες είναι περίπου 5 ανά εκατομμύριο πληθυσμού (3). Ανάλογα δεδομένα δεν υπάρχουν από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, φαίνεται όμως ότι η επίπτωση διαφέρει ανάλογα με την γεωγραφική περιοχή. Η πνευμονική προσβολή σε ασθενείς νεότερους των 50 ετών αναπτύσσεται συνήθως σε έδαφος προϋπάρχουσας νόσου. Η μεμονωμένη λεμφαδενίτιδα εμφανίζεται συνήθως σε παιδιά.

            Τα πρώτα συμπτώματα της πνευμονικής προσβολής από mycobacterium fortuitum είναι χρόνιος βήχας, καταβολή, πυρέτιο, βραδινοί ιδρώτες και απώλεια βάρους. Ωστόσο, τα παραπάνω συμπτώματα είναι αμβληχρά συγκρινόμενα με αυτά που προκαλούνται από το mycobacterium tuberculosis. Η φυσική εξέταση δεν αποκαλύπτει σημεία δηλωτικά της ειδικής λοίμωξης. Το νοσολογικό υπόβαθρο της πνευμονικής προσβολής αποτελούν παθήσεις που μειώνουν την ανοσολογική απάντηση, όπως το Aids, ή παθήσεις που προδιαθέτουν σε χρόνια διαπύηση όπως οι βρογχεκτασίες.

            Σύμφωνα με την Αμερικανική Θωρακική Εταιρία, η διάγνωση πνευμονικής νόσου προϋποθέτει αναπνευστικά συμπτώματα, χαρακτηριστικά ακτινολογικά ευρήματα, αποκλεισμό εναλλακτικών διαγνώσεων και, ασφαλώς, μικροβιολογική επιβεβαίωση (4). Για την παραπάνω επιβεβαίωση απαιτούνται

Θετικές καλλιέργειες σε 2 ανεξάρτητα δείγματα πτυέλων

Θετικές καλλιέργειες από βρογχικές εκκρίσεις ή έκπλυμα

Βρογχικές βιοψίες με ενδεικτικά ιστοπαθολογικά ευρήματα και θετική καλλιέργεια από συναφές βρογχικό έκπλυμα ή βιοψία.

Σε περίπτωση μικροβιολογικής επιβεβαίωσης, ενδείκνυται η αναζήτηση του ιού HIV ή μια διαγνωστική δοκιμασία ιδρώτα για ινοκυστική νόσο (εάν η ηλικία του ασθενούς εμβάλλει την υποψία). 

            Σε περίπτωση επίμονων συμπτωμάτων χωρίς ευρήματα από την απλή ακτινογραφία θώρακος, απαιτείται η διενέργεια αξονικής τομογραφίας θώρακος: μπορεί να απεικονισθούν βρογχεκτασίες ή διάσπαρτα οζίδια, καθώς και μεσοθωρακική λεμφαδενοπάθεια. Η αξονική τομογραφία κοιλίας ενδέχεται να αποκαλύψει αποστήματα ή λεμφαδενοπάθεια. Σε ασθενείς με υπόνοια οστεομυελίτιδος θα χρειαστεί η διενέργεια MRI ή σπινθηρογραφήματος οστών. 

            Η πνευμονολογική διερεύνηση ύποπτων περιστατικών υποβοηθείται από τα ευρήματα της βρογχοσκόπησης (με λήψη εκπλυμάτων ή και διαβρογχικών βιοψιών). Η θωρακοσκοπική ή και ανοιχτή βιοψία πνεύμονος σπανίως είναι απαραίτητες. Ανάλογα, στις δερματικές βλάβες πρέπει να εκτελούνται βιοψίες και καλλιέργειες και στις λεμφαδενοπάθειες παρακέντηση ή χειρουργική αφαίρεση και καλλιέργεια.

            Η νόσος μπορεί να είναι εντοπισμένη ή διεσπαρμένη (σε δύο τουλάχιστον απομακρυσμένα όργανα). Τέλος, σε ειδικές περιπτώσεις, ο ασθενής μπορεί να εμφανίσει μυκοβακτηριαιμία.

            Οι δερματικές ή οστικές βλάβες χρειάζονται χειρουργική φροντίδα και αποστείρωση. Η μεμονωμένη λεμφαδενοπάθεια ανταποκρίνεται στην χειρουργική εξαίρεση. Αν και υπάρχουν σποραδικές ανακοινώσεις επιτυχημένης θεραπείας με ένα φάρμακο (κλαριθρομυκίνη), για τα πνευμονικά διηθήματα συνιστάται ο συνδυασμός 4 φαρμάκων χωρίς τη συμμετοχή των κλασσικών αντιφυματικών φαρμάκων. Η φαρμακευτική αγωγή μπορεί να συνδυάσει την αμικασίνη, την σουλφομεθοξαζόλη, μια κινολόνη, την ιμιπενέμη, την τιγκασυκλίνη, μια μακρολίδη, την λινεζολίδη. Η in vitro ευαισθησία δεν εγγυάται την κλινική απόκριση του ασθενούς. Μόνον η αρνητικοποίηση των βιολογικών δειγμάτων αποτελεί ασφαλές κριτήριο για την διακοπή της θεραπείας.

            Είναι προφανή τα διαγνωστικά και θεραπευτικά προβλήματα που θέτει η για τον ασθενή και το σύστημα παροχής υγείας η νόσος από το mycobacterium fortuitum. To ευτυχές για την κοινωνία είναι ότι, η νόσος δεν μεταδίδεται αερογενώς όπως η κλασσική φυματίωση.

Βιβλιογραφικές παραπομπές

1. Ho YS, Adroub SA, Aleisa F, Mahmood H, Othoum G, Rashid F, et al. Complete Genome Sequence of Mycobacterium fortuitum subsp. fortuitum Type Strain DSM46621. J Bacteriol. Nov 2012;194(22):6337-8.
2. Winthrop KL, Abrams M, Yakrus M, Schwartz I, Ely J, Gillies D, et al. An outbreak of mycobacterial furunculosis associated with footbaths at a nail salon. N Engl J Med. May 2 2002;346(18):1366-71.
3. CDC. Nontuberculous mycobacteria reported to the Public Health Laboratory Information System by State Public Health Laboratories United States, 1993-1996. 
4. ATS. Diagnosis and treatment of disease caused by nontuberculous mycobacteria. This official statement of the American Thoracic Society was approved by the Board of Directors, March 1997. Medical Section of the American Lung Association. Am J Respir Crit Care Med. Aug 1997;156(2 Pt 2):S1-25. 
5. Cruz AT, Antekeier SB. Chronic multifocal Mycobacterium fortuitum osteomyelitis following penetrating plantar trauma. Am J Orthop (Belle Mead NJ). Aug 2012;41(8):E109-11. 
6. Wallace RJ, Swenson JM, Silcox VA, Bullen MG. Treatment of nonpulmonary infections due to Mycobacterium fortuitum and Mycobacterium chelonei on the basis of in vitro susceptibilities. J Infect Dis. Sep 1985;152(3):500-14. 

ΕΤΗΣΙΑ ΚΟΠΗ ΠΙΤΑΣ

Δρ Σιμόνα Καράμπελα, Δ/ντρια Μικροβιολογικού Εργαστηρίου    

     

Στις 21 Ιανουαρίου 2014, πραγματοποιήθηκε στην αίθουσα εκδηλώσεων του Εργαστηρίου μας η ετήσια γιορτή για τη κοπή της πίτας, με τη συμμετοχή του Μικροβιολογικού τμήματος, αλλά και του Αιματολογικού και του ΤΕΠ τμήματος. Εκτός του προσωπικού των τμημάτων, στη γιορτή μας έδωσαν το παρόν, όπως κάθε χρόνο, ο επίτιμος Διευθυντής κ. Ευάγγελος Μαρίνης και η κ. Δήμητρα  Θεοδωροπούλου, αλλά και άλλοι αγαπημένοι πρώην συνάδελφοι μας, η κ.Ευγενία Αναστασάκου, η κ. Σταυρούλα Νικολάου και η κ. Σπυριδούλα Αναγνώστου.

Έγινε ο απολογισμός της περσινής χρονιάς και τέθηκαν οι νέοι στόχοι για την καινούργια χρονιά.

Με την ευκαιρία της γιορτής, τιμήθηκαν και δύο αγαπημένες συνάδελφοι, οι οποίες αποχώρησαν λόγω σύνταξης, η κ. Παρασκευή Καρφή και η κ. Ιουλία Κοκκόλη. Τους ευχόμαστε υγεία και ότι καλύτερο στη νέα φάση της ζωής τους.

Η χαρούμενη ατμόσφαιρα έγινε αφορμή συζητήσεων, ανταλλαγής απόψεων και διήγησης αναμνήσεων, κάνοντας έτσι ένα διάλειμμα από τη δύσκολη καθημερινότητα.      

ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗ ΔΙΕΝΕΡΓΕΙΑ ΚΟΛΛΑΓΟΝΙΚΟΥ ΕΛΕΓΧΟΥ

Α. Μαυρομμάτη- Επιμελήτρια Α', Σ. Μαυρέα- Διευθύντρια ΕΣΥ, E. Δ. Βογιατζάκης - Συντονιστής Δ/ντής Μικροβιολογικού Εργαστηρίου

     Λόγω των ειδικών συνθηκών, όπως μείωση των προϋπολογισμών, καθυστέρηση εκτέλεσης παραγγελιών και της αυξημένης ζήτησης των εξετάσεων για τη διάγνωση των αυτοάνοσων νοσημάτων, θα θέλαμε να σας ενημερώσουμε, χωρίς καμία διάθεση παρέμβασης στο έργο σας, για τον τρόπο διενέργειας των εξετάσεων αυτών.

      Σε όλα τα δείγματα που στέλνονται στο τμήμα μας για κολλαγονικό έλεγχο, γίνεται η εξέταση των αντιπυρηνικών εξετάσεων (ΑΝΑ), ως πρώτο screening test, χωρίς να απαιτείται πρόσθετη συνεννόηση με το εργαστήριο. Τα αντισώματα έναντι διπλής έλικας του DNA (ds-DNA), καθώς και τα αντισώματα έναντι μη ιστονικών πυρηνικών και κυτταροπλασματικών πρωτεϊνών (ΕΝΑ screening), γίνονται μόνο σε περίπτωση θετικών αντιπυρηνικών (ΑΝΑ +). Το ΕΝΑ profile, το οποίο περιλαμβάνει αντισώματα έναντι ειδικών αντιγονικών επιτόπων όπως τα Sm, RNP, Ro/SSA, La/SSB, Scl 70, Jo-1, γίνονται μόνο σε περίπτωση θετικού του ΕΝΑ screening.

     Όσoν αφορά τα άλλα αντισώματα του κολλαγονικού ελέγχου, όπως MPO/p- anca, PR3/ c-anca, Μ2, F- ακτίνης, GBM, CCP γίνονται μόνον κατόπιν συνεννόησης με τους γιατρούς του ανοσολογικού εργαστηρίου.

     Θα θέλαμε να επισημάνουμε ότι οι εξετάσεις του κολλαγονικού ελέγχου δεν χαρακτηρίζονται ως επείγουσες. Δεδομένου όμως ότι κατανοούμε πλήρως την ανάγκη –κάποιες φορές- της άμεσης διαφορικής διάγνωσης με άλλα νοσήματα, είμαστε πρόθυμοι να καταβάλλουμε κάθε προσπάθεια για όσο το δυνατόν πιο άμεση απάντηση. Η επικοινωνία μαζί μας και η συζήτηση του περιστατικού, θεωρούμε ότι θα έχει τα καλύτερα αποτελέσματα για τον άρρωστο, θα διευκολύνει σημαντικά το έργο σας, θα απαλλάξει το νοσοκομείο από μη αναγκαία έξοδα και θα μας δώσει τη δυνατότητα βελτίωσης της δουλειάς μας και ανάδειξης των σοβαρών περιστατικών. Θέλουμε να πιστεύουμε ότι θα σας έχουμε συμπαραστάτες σε αυτή μας την προσπάθεια.

     Είμαστε στην διάθεση σας για κάθε διευκρίνιση. ( εσωτερικό τηλ .3133 )